سونوگرافی رکتال، سونوگرافی ترانس رکتال یا سونوگرافی مقعدی، بهعنوان یک ابزار تشخیصی یا غربالگری برای دریافت تصاویر از اندام‌ها و بافت های لگنی استفاده می‌شود. از مهم‌ترین اندام‌های لگنی می‌توان به رکتوم (راست‌روده)، پروستات (در مردان)، تخمدان‌ها (در زنان) و غدد لنفاوی لگن اشاره کرد.
در طول سونوگرافی رکتال، رادیولوژیست پروب یا مبدل دستگاه را وارد رکتوم می‌کند. پروب امواج صوتی پرانرژی تولید می‌کند. این امواج از راست‌روده عبور می‌کنند تا به سایر اندام‌ها و بافت‌ها برسند. انعکاس امواج توسط کامپیوتر پردازش شده و در قالب تصاویر زنده نمایش داده می‌شوند.
معمولاً سونوگرافی مقعدی کمترین میزان ناراحتی را ایجاد می‌کند، مشابه زمانی‌که پزشک معاینه مقعدی انجام می‌دهد.
مزایا و کاربردهای سونوگرافی ترانس رکتال
همانطورکه ذکر شد، سونوگرافی رکتال به جای اشعه ایکس از امواج صوتی برای تصویربرداری استفاده می‌کند. بنابراین، خطرات زیادی ندارد. همچنین، تصاویر واضحی از بافت‌های نرم ارائه می‌دهد که ممکن است در عکسبرداری با اشعه ایکس واضح به نظر نرسند.
پزشک شما ممکن است در صورت تشخیص موارد زیر، دستور انجام این آزمایش را بدهد:
- یافته‌های غیرطبیعی در معاینه مقعدی
- آزمایش خونی که سطح PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) را بالا را نشان می‌دهد.
- بیماری‌های سرطانی یا غیرسرطانی پروستات
- علائم سرطان پروستات، مانند بزرگ شدن سایز پروستات و مشکل در ادرار کردن
- مشکلات ناباروری
- مشکلات مربوط به اندام‌های لگنی در زنان
- هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا بزرگ شدن پروستات
- پروستاتیت یا التهاب پروستات
- سرطان پروستات
- وجود کیست در اندام‌های تناسلی مردان و زنان
- وجود فیستول یا آبسه در راست‌روده
- علل ناباروری مردان و زنان
- مشکلات مربوط به دستگاه تناسلی زنان مانند کیست و سرطان واژن و رحم
- محل و اندازه تومور در سرطان مقعد یا رکتوم
- میزان گسترش تومور اندام‌های لگنی به غدد لنفاوی یا سایر بافت‌های بدن
- راهنما در حین بیوپسی پروستات
جالب است بدانید که گاهی از سونوگرافی ترانس رکتال به همراه براکی‌تراپی، کرایوسِرجِری یا هایفوتراپی می‌توان برای درمان شرایط سرطانی و غیرسرطانی پروستات و بافت‌های اطراف آن استفاده کرد. در مواردی نیز امکان تخلیه آبسه‌ها وجود دارد.
اقداماتی که باید قبل از سونوگرافی مقعدی انجام دهید
قبل از انجام این نوع سونوگرافی سه بعدی، رادیولوژیست سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما می‌پرسد. در صورت داشتن آلرژی به داروها و مشکلات ریوی یا قلبی، حتماً ذکر کنید.
اگر معمولاً قبل از عمل جراحی آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید، اطلاع دهید.
معمولاً از شما خواسته می‌شود که حداقل به مدت 7 تا 10 روز قبل از سونوگرافی ترانس رکتال، از مصرف آسپرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن خودداری کنید.
همچنین مصرف داروهای رقیق‌کننده خون (ضد انعقادها) را متوقف کنید. زیرا خطر خونریزی را در زمان ورود مبدل به رکتوم افزایش می‌دهند.
رادیولوژیست ممکن است از شما بخواهد که یک تا چهار ساعت قبل از سونوگرافی رکتال، تنقیه کنید. این کار به پاکسازی رکتوم و کولون (روده بزرگ) کمک می‌کند. گاهی نیز لازم است برای تخلیه کامل مثانه اقدام کنید.
نحوه انجام سونوگرافی ترانس رکتال چگونه است؟
در زمان مراجعه به مرکز سونوگرافی برای انجام سونوگرافی مقعدی، لباس‌های راحت و گشاد بپوشید.
مراحل انجام آزمایش:
- معمولا از شما خواسته می‌شود که به پهلو روی تخت معاینه دراز بکشید و زانوهای خود را به سمت قفسه سینه خم کنید.
- سپس رادیولوژیست، پروب دستگاه که آغشته به ژل مخصوص شده است را وارد رکتوم شما می‌کند. ضخامت پروب به اندازه ضخامت یک انگشت است.
- هنگامی‌که رادیولوژیست پروب را در جای مناسب خود قرار داد، تصاویری از بافت‌ها و اندام‌های لگنی شما روی صفحه ظاهر می‌شود. اگر لازم باشد، در این زمان بیوپسی نیز انجام می‌شود.
سونوگرافی رکتال کمتر از 30 دقیقه طول می‌کشد. در نهایت پروب خارج شده و می‌توانید لباس‌های خود را بپوشید و به منزل بازگردید.
نحوه انجام بیوپسی در حین سونوگرافی رکتال
رادیولوژیست ممکن است در طول سونوگرافی، با کمک بیوپسی سوزنی نمونه‌ای از بافت بگیرد. معمولا بیوپسی پروستات و دهانه رحم انجام می‌شود. برای بیوپسی پروستات، مراحل زیر انجام می‌شوند:
- یک ماده بی‌حس‌کننده به پروستات تزریق می‌شود تا بی‌حس شود.
- سپس یک سوزن نازک و توخالی در کنار پروب قرار می‌گیرد. در واقع، سوزن از دیواره راست‌روده به داخل پروستات وارد می‌شود.
- در نهایت نمونه‌های متنوعی از بافت پروستات جمع‌آوری و به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌شوند.
مراقبت‌های بعد از آزمایش
اگرچه مدت زمان بهبودی پس از سونوگرافی بسیار کوتاه است؛ اما اگر بیوپسی نیز انجام شده باشد، ممکن است چند هفته یا بیشتر طول بکشد.
سعی کنید روزانه شش تا هشت لیوان آب بنوشید تا دچار یبوست نشوید و رنگ ادرار شما شفاف بماند. تا یک هفته از بلند کردن اجسام سنگین و انجام ورزش حرفه‌ای خودداری کنید.
تفسیر جواب سونوگرافی رکتال چگونه است؟
اصولاً رادیولوژیست تصاویر را بررسی و تفسیر می‌کند و در قالب یک گزارش برای پزشک معالج شما ارسال می‌کند.
پزشک براساس داده‌های بدست‌آمده، ممکن است دستور انجام آزمایش‌های دیگری مانند ام آر آی را بدهد تا بتواند بهترین روش درمانی را تعیین کند.
عوارض و خطرات سونوگرافی مقعدی چیست؟
سونوگرافی رکتال مانند سونوگرافی کالر داپلر، یک آزمایش ایمن برای دریافت تصاویر از داخل بدن شما است. زیرا از اشعه ایکس استفاده نمی‌کند.
اگر در طول آزمایش بیوپسی انجام نشود، اکثر بیماران هیچ عارضه جانبی را تجربه نخواهند کرد.
برخی از عوارض جانبی بیوپسی عبارتند از:
- خونریزی از رکتوم
- احساس درد هنگام دفع مدفوع و ادرار
- مشکل در ادرار کردن
- وجود خون در مدفوع
- وجود خون در ادرار (هماچوری)
- وجود خون در منی (هماتوسپرمی)
- اختلال نعوظ
- عفونت
این عوارض جانبی باید طی چند هفته فروکش کنند. اگر به‌صورت خود به خود برطرف نشدند یا بدتر شدند، حتما با پزشک خود صحبت کنید.
مراکز سونوگرافی دکتر تقی لو بهعنوان بهترین سونوگرافی شرق تهران و غرب تهران، می‌تواند برای انجام سونوگرافی مقعدی به شما کمک کند.
سلام ایا مرکز شما سونوگرافی رکتوواژینال هم انجام میده ؟