خواب پریشی یا به اصطلاح پاراسومنیا (Parasomnias)، یک نوع مشکل خواب است که باعث بروز رفتارهای غیرعادی در هنگام خواب می‌شود. در اثر این اختلال بیمار ممکن است در طول خواب راه برود، صحبت کند، غذا بخورد یا کارهای غیرعادی دیگری انجام دهد. به‌همین‌دلیل، اطرافیان تصور می‌کنند که او بیدار است. درحالیکه در واقعیت خواب است و اراده‌ای ندارد.
مانند سایر اختلالات خواب، این اختلال نیز قابل درمان است. در ادامه به علل، علائم، انواع و نحوه درمان خواب پریشی می‌پردازیم.
خواب پریشی یا پاراسومنیا چیست؟
خواب پریشی یکی از اختلالات شایع خواب است که در اثر بروز اعمال غیرمعمول و نامطلوب می‌تواند خواب شما را مختل کند. پزشکان معتقدند که علت آن هوشیاری بیشتر از حد معمول مغز در هنگام خواب است. اگرچه در کودکان شایع‌تر است، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد.
راه رفتن در خواب، کابوس دیدن، فلج خواب، پرخوری شبانه و غیره، نشانه‌های بارزی هستند که پزشک در زمان تشخیص این اختلال به آنها توجه می‌کند. همچنین برای شروع روند درمان، اغلب به سراغ گزینه‌های غیردارویی مانند روان‌درمانی می‌رود.
علائم خواب پریشی چیست؟
اغلب علائم خواب پریشی در کودکان و بزرگسالان متفاوت هستند. کودکان بیشتر علائمی مانند راه رفتن، گیجی، شب‌ادراری و گریه و ترس را در خواب تجربه می‌کنند. به‌همین‌دلیل، از اینکه تنها بخوابند می‌ترسند.
اگر کودک شما رفتارهای غیرعادی در خواب دارد، بهتر است به‌جای تنبیه از او حمایت بیشتری کنید. به عنوان مثال، اگر در اثر این اختلال مدام رخت خواب خود را خیس می‌کند، او را تشویق کنید که قبل از خواب حتماً یک یا دوبار دستشویی برود و مثانه خود را خالی کند.
از علائم پاراسومنیا در بزرگسالان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکل در خوابیدن
- دویدن، صحبت کردن یا غذا خوردن در طول خواب
- وحشت در خواب
- فلج خواب
- دندان‌قروچه مکرر در هنگام خواب
- بیدار شدن از خواب با سردرگمی و گیجی
- ظاهر شدن بریدگی‌ها و کبودی‌ها روی بدن
- احساس خواب‌آلودگی یا خستگی در طول روز
انواع پاراسومنیا
این اختلال اغلب به‌عنوان پاراسومنیا اولیه (در قالب اختلال در حالات خواب) و پاراسومنیا ثانویه (در قالب اختلال در سایر ارگان‌های بدن در حین خواب مانند دیسکینزی تنفسی، رفلاکس اسید معده به مری یا تشنج) طبقه‌بندی می‌شود.
همچنین می‌توان این اختلال را از این نظر که در چه زمانی رخ می‌دهد، دسته‌بندی کرد. زیرا برخی از انواع آن در نیمه اول شب و در هنگام خواب نان رِم (Non-REM) رخ می‌دهند. اما برخی دیگر در اواخر شب و در طول خواب رِم (REM) اتفاق می‌افتند.
پاراسومنیا در طول خواب Non-REM
- وحشت در خواب که به شکل ترس شدید، جیغ زدن و لرزیدن در خواب خود را نشان می‌دهد.
- خواب گردی یا راه رفتن در خواب که می‌تواند با حرف زدن نیز همراه شود. حتی ممکن است بیمار در این حین کارهای پیچیده‌تری مانند رانندگی یا نواختن یک آلت موسیقی را نیز انجام دهد.
- برانگیختگی همراه با گیجی در خواب که در اثر آن ممکن است بیمار ناگهان چشمان خود را باز کند، روی تخت بنشیند و شروع به گریه کردن کند.
- اختلال خوردن مرتبط با خواب که باعث می‌شود بیمار درحالیکه نیمه‌بیدار است، شروع به خوردن یا نوشیدن کند.
پاراسومنیا در طول خواب REM
- کابوس دیدن در خواب که باعث احساس ترس، وحشت یا اضطراب می‌شود.
- فلج خواب که باعث می‌شود بیمار برای چند دقیقه قبل از به خواب رفتن یا زمانی‌که در حال بیدار شدن است، نتواند بدن خود را حرکت دهد.
- اختلال رفتاری در خواب REM که با علائمی مانند صحبت کردن، فحش دادن، خندیدن و فریاد زدن هنگام خواب خود را نشان می‌دهد. البته گاهی باعث انجام حرکات تهاجمی مانند مشت، لگد یا چنگ زدن نیز می‌شود.
پاراسومنیا چه خطراتی برای فرد دارد؟
از‌آنجایی‌که خواب پریشی فرد را از داشتن یک خواب راحت و آرام محروم می‌کند، خطر بروز استرس روانی را نیز افزایش می‌دهد.
همچنین ممکن است فرد مبتلا به این اختلال ناآگاهانه به خود یا دیگران آسیب برساند. زیرا در هنگام خواب هوشیاری کافی ندارد و مثلاً ممکن است هنگام خواب‌گردی به اشیای اطراف برخورد کند یا به زمین بیافتید یا هنگام پرخوری شبانه غذاهای غیرخوراکی یا سمی بخورد.
تجربه بیماران ما نشان داده است که گاهی علائم این اختلال برای اطرافیان ترسناک‌تر از فرد مبتلا است. به عنوان مثال، اینکه کودک کابوس می‌بیند و ترسیده به نظر می‌رسد، می‌تواند برای والدین اذیت‌کننده باشد. درحالیکه کودک در صورت بیدار شدن، هیچ خاطره‌ای از این رویداد نخواهد داشت.
دلایل بروز خواب پریشی چیست؟
محققان معتقدند که محرک‌های زیر احتمال بروز این اختلال را افزایش می‌دهند:
- ابتلا به استرس، اضطراب و افسردگی
- ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه
- سایر اختلالات خواب مانند نارکولپسی
- ابتلا به اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون و تشنج در خواب
- بیماری‌های التهابی مغز مانند انسفالیت
- مصرف الکل، مواد مخدر و داروهای خاص
- ضربه به سر
- خواب ناکافی یا برنامه خواب نامنظم
بهترین زمان مراجعه به پزشک چه موقع است؟
اگر اخیراً اطرافیان متوجه بروز رفتارهای غیرعادی شما در حین خواب شده‌اند، باید فوراً با پزشک صحبت کنید. اصولاً پزشکان متخصص اختلالات خواب و متخصص مغز و اعصاب در این زمینه تبحر زیادی دارند.
جهت تشخیص انواع اختلالات خواب در مراکز تصویربرداری دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
راه‌های تشخیص پاراسومنیا
پزشک برای تشخیص ابتدا سوالاتی در مورد سابقه پزشکی، سابقه خانوادگی و شیوه زندگی شما می‌پرسد. سپس الگوی خواب شما را بررسی می‌کند.
در نهایت برای ارزیابی دقیق‌تر دستور انجام تست پلی‌سومنوگرام را می‌دهد. در این آزمایش، یک شب در کلینیک می‌خوابید تا متخصص بتواند الگو خواب شما را تجزیه‌و‌تحلیل کند. همچنین در این حین امواج مغزی، تنفس و ضربان قلب شما را ثبت می‌کند.
راه‌های پیشگیری و درمان خواب پریشی
پزشک روش درمان پاراسومنیا را براساس سن بیمار و نوع خواب پریشی که در قبل توضیح دادیم و همین طور شدت آن انتخاب می‌کند.
اگر مدام درگیر این اختلال هستید، پزشک سعی می‌کند که به کمک تجویز داروهای مختلف آن را کنترل کند.
همچنین درمان شناختی رفتاری یک روش رایج برای بهبود علائم این اختلال است. زیرا اغلب با مشکلات سلامت روان مانند استرس و اضطراب مرتبط است.
روش‌های دیگری که ممکن است در کنار دارودرمانی و درمان شناختی رفتاری تجویز شوند؛ عبارتند از:
- روان‌درمانی
- آرامش‌درمانی
- هیپنوتیزم
معمولاً پزشکان در حین درمان، برای پیشگیری از بروز علائم خواب پریشی توصیه می‌کنند که بیمار در منزل برنامه خواب منظمی داشته باشد. یعنی در ساعت مشخصی به خواب رفته و از خواب بیدار شود.
همچنین اگر دچار این اختلال هستید، ورزش منظم و تغذیه سالم را فراموش نکنید.
0 Comments