مشخصه اصلی نارکولپسی (Narcolepsy) بهعنوان یک اختلال خواب، خوابآلودگی غیرطبیعی، شدید و مداوم در طول روز است. بههمیندلیل، از آن با عنوان حمله خواب نیز یاد میشود. اگرچه در مقایسه با سایر اختلالات خواب نادر است؛ اما میتواند باعث کاهش کارایی فرد در مدرسه و محل کار شود و همچنین خطر تصادفات و صدمات بدنی را افزایش میدهد.
در یک چرخه خواب معمولی، فرد ابتدا وارد مرحله اولیه خواب و سپس مرحله عمیقتر خواب یا REM میشود. معمولا حدود 90 دقیقه بعد از خوابیدن شروع میشود. اما بیماران نارکولپسی، این مرحله را در 15 دقیقه و به طور متناوب در ساعات بیداری تجربه میکنند.
نارکولپسی یا حمله خواب چیست؟
در اصل نارکولپسی یک بیماری عصبی مزمن و نوعی اختلال خواب است که با اثرگذاری روی سیستم عصبی، باعث بروز حمله خواب یا میل شدید برای به خواب رفتن در طول روز و حتی کاهش کیفیت خواب در شب میشود. علائم نارکولپسی معمولاً بین سنین 7 تا 25 سالگی شروع میشوند.
اگرچه به خودی خود یک اختلال کشنده نیست، اما منجر به کاهش کیفیت زندگی میشود. از این رو، تشخیص و درمان به موقع تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک، اهمیت زیادی دارد. خوشبختانه با دارودرمانی و تغییر سبک زندگی میتوان کمک زیادی به بهبود علائم آن کرد.
انواع نارکولپسی
دو نوع نارکولپسی یا حمله خواب وجود دارد.
نوع 1 شامل خوابآلودگی شدید و کاتاپلکسی (cataplexy) است. منظور از کاتاپلکسی، از دست دادن ناگهانی و موقتی کنترل ماهیچهها است. این نوع شیوع بیشتری دارد و ممکن است پس از ایجاد یک بیماری خودایمنی توسط عفونت رخ دهد. گاهی پزشکان هنگام تشخیص، آن را با اختلال تشنج اشتباه میگیرند.
نوع 2 عمدتاً شامل خوابآلودگی بیشازحد در طول روز است که با ضعف شدیدی همراه نیست. معمولاً زمانی بروز میکند که آسیب، ضربه، بیماری یا تومور مغزی منجر به آسیب به قسمت هیپوتالاموس مغز شود.
علل بروز حمله خواب
متاسفانه هنوز علت دقیق ابتلا به نارکولپسی مشخص نشده است.
اما به نظر میرسد که در اثر کمبود هیپوکرتین یا اورکسین بروز میکند. زیرا مغز برای بیدار ماندن به این انتقالدهندههای عصبی نیاز دارد.
همچنین برخی از عوامل ژنتیکی، بیماریهای زمینهای مانند آپنه خواب و عوامل محیطی مانند آسیب مغزی ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند.
تحقیقات نشان دادهاند که افراد مبتلا به نارکولپسی نوع 1 سطوح پایینی از ماده هیپوکرتین دارند، اما در مبتلایان به نوع 2 اینطور نیست. وقتی این ماده در دسترس نباشد، مغز به مرحله خواب عمیق اجازه میدهد تا در زمانهای بیداری فرد و در طول روز بروز کند.
علائم اختلال نارکولپسی
اگرچه علامت اصلی نارکولپسی خوابآلودگی غیرطبیعی در طول روز و بهدنبال آن کاهش تمرکز ذهنی، انرژی و قدرت حافظه است؛ اما ممکن است این اختلال با موارد زیر نیز نیز همراه شود:
- کاتاپلکسی
- توهمات پیش از خواب یا هیپنوگوژیک
- فلج خواب
راههای تشخیص نارکولپسی
ازآنجاییکه نادر است و علائم آن ممکن است به اشتباه به اختلال دیگری نسبت داده شوند، گاهی تا سالها تشخیص داده نمیشود. بههمیندلیل، نیاز به تجزیهوتحلیل دقیق توسط پزشک متخصص دارد.
فرآیند تشخیص با بررسی علائم و سابقه پزشکی بیمار شروع میشود. این کار کمک میکند تا پزشک متوجه عادات خواب بیمار، بیماریهای زمینهای و ماهیت علائم او شود.
سپس آزمایشی به نام پلی سومنوگرافی (PSG) انجام میشود. این آزمایش دقیق که در آن حسگرها فعالیت مغز و بدن را در طول شب ارزیابی میکنند، برای بررسی چرخه خواب فرد گزینه عالی است.
همچنین ممکن است پزشک برای مشاهده زمانهای خوابآلودگی و سرعت شروع مرحله خواب REM، تست تاخیر خواب چندگانه (MSLT) را انجام دهد.
گاهی نیز به تشخیص پزشک پونکسیون کمری برای برداشتن مایع مغزی نخاعی و ارزیابی سطح هیپوکرتین انجام میشود.
برای تشخیص دقیق انواع اختلالات خواب در مراکز تصویربرداری دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
راههای درمان نارکولپسی یا حمله خواب
در حال حاضر هیچ روش قطعی برای درمان حمله خواب وجود ندارد. اما پزشک با دارودرمانی و کمک به تغییر سبک زندگی بیمار میتواند کیفیت زندگی او را بهبود بخشد.
نحوه درمان خوابآلودگیهای مکرر
پزشک ممکن است برای جلوگیری از خوابآلودگی، یکی از داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی را تجویز کند.
نحوه درمان کاتاپلکسی
سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) تجویز دارویی به نام سدیم اکسیبات را برای درمان خوابآلودگی بیشازحد در طول روز، خواب نامناسب شبانه و کاتاپلکسی تایید کرده است. زیرا نه تنها عوارض جانبی کمی دارد؛ بلکه تداخلی نیز با سایر داروها ندارد.
همچنین مشخص شده است که تجویز برخی از داروهای ضدافسردگی میتواند به مدیریت علائم کاتاپلکسی کمک زیادی کند.
نحوه بهبود کیفیت زندگی
معمولا پزشک موارد زیر را برای تغییر سبک زندگی بیمار توصیه میکند:
- مشاوره سلامت روان تحت نظر روانشناس برای تنظیم برنامه خواب
- دوری از مصرف مواد مخدر و الکل برای بهبود علائم
- اجتناب از انجام کارهایی مانند رانندگی تا زمانیکه دارودرمانی موثر واقع شود.
- روزانه ورزش کردن به مدت حداقل 20 دقیقه
- اجتناب از مصرف کافئین، الکل و وعدههای غذایی سنگین قبل از رفتن به رختخواب
- ترک کردن سیگار
0 دیدگاه