ام آر آی مغز چیست؟

ام آر آی مغز یا همان ام آر آی سر، یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که از امواج مغناطیسی و رادیویی برای تولید تصاویر از مغز، اعصاب و عروق آن، جمجمه و استخوان‌های صورت، ساختار گوش داخلی، ساختار داخلی مغز و بافت‌های نرم اطراف مغز (مانند ماهیچه‌ها، چربی و بافت پیوندی) استفاده می‌کند.

به طور کلی ام آر آی یک آزمایش ایمن، بدون درد و رایج است. به‌همین‌دلیل، در شرایط ضروری و با صلاحدید پزشک معالج، گزینه مطلوبی برای خانم‌های باردار محسوب می‌شود.

اسکن ام آر آی تصاویر گرفته شده از مغز را ترکیب می‌کند تا تصویری سه ‌بعدی از ساختارهای داخلی مغز ایجاد کند. بنابراین در تشخیص ناهنجاری‌های ساختارهای کوچک مغز مانند غده هیپوفیز و ساقه مغز نسبت به سایر اسکن‌ها موثرتر است.

در ادامه به برخی از نگرانی‌ها و سوالات رایج شما در مورد این روش تصویربرداری پاسخ داده‌ایم تا به شما کمک کند با کمترین نگرانی ممکن، از این روش تشخیصی حیاتی بهره‌مند شوید.

ام آر آی سر چه قسمت‌هایی را نشان می‌دهد؟

این آزمایش ساختارهای زیر را نشان می‌دهد:

• مغز
• اعصاب مغزی
• رگ‌های خونی که به مغز متصل می‌شوند
• استخوان‌های جمجمه و صورت
• ساختارهای گوش داخلی
• ساختار درونی چشم‌ها و بافت‌های حمایت‌کننده از آن‌ها مانند اعصاب بینایی
• بافت‌های نرم و ساختارهای جمجمه، مانند چربی، استخوان، ماهیچه و بافت همبند

از انواع ناهنجاری مغزی که می‌توان با این روش تشخیص داد، عبارتند از:

• التهاب و تورم مغز
• مشکلات ساختاری مغز
• توده‌های غیرطبیعی در مغز
• نشت مایعات و خونریزی در داخل مغز
• بیماری ماده سفید مغز
  

  در چه مواردی پزشک دستور انجام ام آر آی مغز را می‌دهد؟

  معمولا پزشک به‌خصوص پزشک متخصص مغز و اعصاب، برای کمک به تشخیص بیماری‌های عصبی یا نظارت بر شرایط موجود دستور انجام ام آر آی مغزی را می‌دهد.

  برخی از شرایطی‌که ام آر آی مغز می‌تواند به تشخیص یا نظارت بر آن‌ها کمک کند عبارتند از:

  • خونریزی مغزی
  • دمانس یا زوال عقل، مانند آلزایمر و پارکینسون
  • سکته مغزی
  • تشخیص تومور
  • بیماری ام اس (MS)
  • آسیب‌های نخاعی
  • تجمع مایع نخاعی در حفره‌های مغزی
  • تشخیص کیست‌
  • التهاب و تورم مغزی
  • تجمع لخته خون در مغز
  • آسیب‌های وارد شده به مغز
  • مشکلات غده هیپوفیز
  • مشکلات مربوط به تکامل ساختار مغز، مانند ناهنجاری آرنولد کیاری

  در صورت بروز ترکیبی از علائم و نشانه‌های زیر، پزشک ممکن است در کنار آزمایش‌های دیگر ام آر آی مغزی را نیز تجویز کند:

  • مشکلات بینایی
  • تشنج
  • سرگیجه
  • سردردهای مزمن
  • ضعف عضلانی
  • بی حسی درعضلات
  • تغییر در رفتار
  • کم شدن شنوایی
  • مشکلات گفتاری

ام آر آی مغز با ماده حاجب چیست؟

اصولا ام آر آی مغز توسط رادیولوژیست، به دو صورت ساده یا همراه با ماده حاجب (ماده کنتراست‌زا) انجام می‌شود.

ماده حاجب مورد استفاده اغلب گادولینیوم است. رایج‌ترین روش ورود ماده گادولینیوم، تزریق داخل وریدی است که باعث افزایش وضوح تصاویر برای کمک به تشخیص دقیق‌تر می‌شود.

اگر پزشک مشکوک به تومور، التهاب، عفونت یا اختلال خونرسانی در مغز و مشکوک به بیمارهای آلزایمر، پارکینسون و ام اس، سکته مغزی و زوال عقل باشد، تزریق ماده حاجب بسیار مفید است.

قابل ذکر است که بعد از تزریق مواد حاجب، احتمال بروز واکنش آلرژیک شدید (مانند شوک آنافلاکسی) بسیار نادر است.

انواع ام آر آی سر

می توان این روش را به چند مدل دسته بندی کرد.  همان طور که ذکر کردیم، ام آر آی ساده و با ماده حاجب از انواع ام آر سر هستند.

علاوه‌بر ام آر آی معمولی، اخیرا اف ام آر آی (fMRI) یا ام آر آی فانکشنال نیز رایج شده است. به‌ویژه برای افرادی‌که ممکن است مجبور به جراحی مغز شوند.

علاوه بر این، یک نوع MRI به نام ام آر آنژیوگرافی (MRA) نیز وجود دارد که در مقایسه با ام ار آی معمولی، رگ‌های خونی مغز را بهتر بررسی می‌کند.

ام آر آی هیپوفیز، استخوان‌های محوری، عروق خونی و اعصاب هم از مدل‌های دیگر ام آر آی سر هستند. 

چگونه برای آزمایش ام آر آی مغزی آماده شویم؟

قبل از انجام این روش رادیولوژیست را از وجود هرگونه دستگاه فلزی در بدن خود مانند مفاصل مصنوعی، دفیبریلاتور یا ضربان‌ساز قلب، استنت‌های عروقی، گیره‌های آنوریسم مغزی و غیره مطلع کنید.

علاوه بر این، باید وسایل فلزی همراه خود مانند ساعت، سمعک، دندان مصنوعی، جواهرات و غیره را نیز خارج کنید. زیرا ممکن است جذب آهنربا قوی دستگاه شوند و بر کیفیت تصاویر تاثیر منفی بگذارند.

اگرچه امواج مغناطیسی و رادیویی مورد استفاده در ام آر آی ایمن هستند، اما اگر باردار هستید بهتر است از قبل به رادیولوژیست اطلاع دهید. زیرا هنوز محققان در مورد اثرات این روش بر روی جنین (به‌خصوص در سه ماهه اول) مطمئن نیستند.

معمولاً در صورت ابتلا به کلاستروفوبیا (تنگناهراسی)، پزشک قبل از تصویربرداری از داروهای آرام‌بخش استفاده می‌کند یا دستور انجام ام آر آی باز را می‌دهد. دستگاه‌های ام آر آی باز دارای تونل‌های عریض‌تر و برای بیماران کلاستروفوبیک قابل تحمل‌تر هستند.

اگر نیاز به تزریق ماده حاجب باشد، احتمالا لازم است از 4 تا 6 ساعت قبل ناشتا باشید.

از طرفی، بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی و کبدی یا کسانی‌که سابقه بروز واکنش آلرژیک به ماده حاجب را دارند، امکان دریافت این ماده را ندارند. حتما در این زمینه با پزشک خود صحبت کنید.

جهت دریافت نوبت بخش سی تی اسکن از مرکز تصویربرداری بیمارستان عدل تهران زیر نظر دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید: