اختلال خواب جزو مشکلاتی است که کیفیت زندگی، تمرکز و سلامت جسمی و روانی فرد را به‌طور جدی تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از افراد بدون آنکه مطلع باشند از انواع مشکلات خواب رنج می‌برند.

پزشکان برای شناسایی دقیق اختلالات خواب از تست خواب یا پلی سومنوگرافی (PSG) کمک می‌گیرند.

تست خواب یا پلی سومنوگرافی چیست؟

تست خواب یا آزمایش چندگانه خواب یا پلی سومنوگرافی روشی برای تشخیص انواع اختلالات خواب است. در این آزمایش، فعالیت مغز، ضربان قلب، میزان اکسیژن خون، الگوی تنفس و حرکات بدن در هنگام خواب به‌صورت دقیق توسط دستگاه‌های مخصوص ثبت می‌شوند.

پزشک با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده می‌تواند الگوی خواب فرد را تحلیل و مشکلات احتمالی را شناسایی کند.

این بررسی معمولاً در مراکز خواب یا بخش‌های ویژه بیمارستانی و در هنگام شب انجام می‌شود.

در برخی موارد، امکان انجام آزمایش چندگانه خواب در خانه نیز وجود دارد. تست‌های خانگی بیشتر برای بررسی آپنه خواب به کار می‌روند.

تست خواب برای چه اختلالات خوابی کاربرد دارد؟

• خروپف
• آپنه یا وقفه تنفسی
• بی‌خوابی مزمن یا اینسومنیا
• اختلال رفتاری خواب
• سندرم فاز تاخیری خواب
• خوابگردی
• اختلال خواب شیفت کاری
• خواب آلودگی مفرد
• خواب پریشی
• اختلال حرکت دوره‌ای اندام
• حمله خواب یا نارکولپسی

آمادگی قبل از پلی سومنوگرافی

در روز انجام آزمایش چندگانه خواب باید چند نکته مهم را رعایت کنید تا نتایج دقیق‌تری به‌دست آید.

در ساعات بعدازظهر و شب پیش از تست، از مصرف خوراکی‌ها یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل خودداری کنید. این مواد، کیفیت خواب و نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

همچنین، بهتر است از خواب ظهر یا چرت بعد ناهار در‌ روز آزمایش دوری کنید تا بدون مشکل بتوانید این تست را انجام دهید‌.

اغلب اوقات پیش از مراجعه به مرکز خواب از شما خواسته می‌شود که دوش بگیرید تا پوست و موی شما تمیز باشد. با این حال نباید از لوسیون‌، ژل‌، اسپری، ادکلن و لوازم آرایشی استفاده کنید. این مواد ممکن است عملکرد حسگرهای دستگاه را با مشکل مواجه سازند.

نحوه انجام تست خواب

پلی سومنوگرافی یا تست خواب به‌صورت زیر انجام می‌شود:

1.    ورود به مرکز خواب

اگر قرار است تست خواب را در مرکز مخصوصی انجام دهید باید یک شب را در‌ آنجا بمانید. می‌توانید وسایل شخصی، لباس و لوازمی را که معمولاً پیش از خواب استفاده می‌کنید، با خود ببرید.

2.    استقرار در فضای انجام تست

اتاق‌های مراکز خواب طراحی شده‌اند تا محیطی آرام داشته باشند. فضا تاریک و بی‌صدا است. هر فرد اتاق مجزا و سرویس بهداشتی اختصاصی دارد.

در گوشه اتاق یک دوربین دید در شب نصب شده است تا تکنسین بتواند حرکات شما را مشاهده کند.

3.    نصب حسگرها و آماده‌سازی برای خواب

پیش از شروع خواب، تکنسین حسگرهایی کوچک را با چسب مخصوص روی قسمت‌های مختلف بدن از جمله روی پوست سر، شقیقه‌ها، قفسه سینه و پاها قرار می‌دهد.

این حسگرها با سیم‌هایی ظریف به کامپیوتر متصل می‌شوند تا اطلاعات ثبت شود. سیم‌ها انعطاف‌پذیر هستند و امکان حرکت در رختخواب را فراهم می‌کنند.

4.    نظارت در طول شب

زمانی که خوابیده‌اید، تکنسین از اتاق مانیتورینگ موارد زیر را زیرنظر می‌گیرد:

• فعالیت مغزی (امواج مغز)
• حرکات چشم
• ضربان قلب
• الگوی تنفس
• میزان اکسیژن خون
• حرکات بدن، سینه و شکم
• خروپف یا سایر صداهای تنفسی

اگر در طول شب به کمک نیاز داشته باشید، می‌توانید از طریق سیستم مستقر‌ در اتاق با تکنسین صحبت کنید.

5.    استفاده از دستگاه‌های کمک‌تنفسی

در برخی موارد، پزشک ممکن است از شما بخواهد دستگاه فشار مثبت راه هوایی (PAP) را استفاده کنید.

این دستگاه شامل ماسکی است که روی بینی یا صورت قرار می‌گیرد و با جریان ملایمی از هوا، مسیر تنفسی را باز نگه می‌دارد.

پیش از شروع آزمایش، می‌توانید این دستگاه‌ را امتحان کنید تا در صورت نیاز دچار مشکل نشوید.

6.    کیفیت خواب و دقت نتایج

ممکن است در مرکز خواب به‌راحتی خانه خود نخوابید، اما جای نگرانی نیست؛ زیرا حتی خواب کوتاه نیز برای ثبت داده‌های لازم کافی است.

جهت تشخیص اختلال خواب خود می توانید به مراکز تصویربرداری دکتر تقی لو مراجعه کنید:

آزمایش چندگانه خواب چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان انجام پلی‌سومنوگرافی اغلب بین ۶ تا ۸ ساعت است‌.

به‌طور معمول، شما عصر یا اوایل شب به مرکز خواب مراجعه می‌کنید و تست از حدود ۱۰ یا ۱۱ شب آغاز می‌شود و تا صبح روز بعد (حدود ۶ یا ۷ صبح) ادامه دارد.

در این مدت، تمام مراحل خواب از جمله خواب سبک، خواب عمیق و حرکت سریع چشم ثبت و تحلیل می‌شوند.

اگر پلی سومنوگرافی را در منزل انجام دهید، زمان آن تقریباً مشابه است.

آیا تست خواب در خانه امکان پذیر است؟

همانطور که اشاره کردیم، شما می‌توانید آزمایش چندگانه خواب را در خانه نیز انجام دهید.

در این‌صورت، دستگاه مخصوص به شما تحویل داده می‌شود و راهنمای کامل درباره نحوه استفاده از آن دراختیارتان قرار می‌گیرد. مسلماً در اینصورت هزینه بیشتری باید پرداخت کنید.

برای انجام این آزمایش در خانه باید مطابق روال همیشگی خود به خواب بروید و حسگرها را طبق دستورالعمل روی بدن قرار دهید و دستگاه را روشن کنید.

اغلب از فرد خواسته می‌شود گزارشی از ساعات خواب و بیداری خود بنویسد تا پزشک بتواند داده‌ها را بهتر تحلیل کند.

هزینه تست خواب چقدر است؟

هزینه آزمایش چندگانه خواب باتوجه به عواملی مانند محل انجام آزمایش (بیمارستان یا خانه)، نوع پوشش بیمه، تجهیزات مورداستفاده و حتی دستمزد پزشک متغیر است و مبلغ ثابتی نمی‌توان درنظر گرفت.