فلج خواب یا در اصلاح عامیانه بختک در خواب، یک ناتوانی موقت در حرکت دادن بدن است که اغلب پس از به خواب رفتن یا بیدار شدن رخ می‌دهد. پزشکان معتقدند که این تجربه ترسناک، در اثر از دست دادن ناگهانی عملکرد عضلات (آتونیا) بروز می‌کند و خطری برای ارگان‌های حیاتی بدن ندارد.
طبق تحقیقات انجام شده، اغلب افراد برای اولین بار در سنین 14 تا 17 سالگی این وضعیت را تجربه می‌کنند. همچنین 5 تا 40 درصد از مردم جهان حداقل برای یکبار آن را احساس کرده‌اند. اگرچه هنوز چیزهای زیادی در مورد فلج خواب ناشناخته استِ اما آگاهی از علائم و علل آن می‌تواند کمک زیادی به تشخیص و درمان به موقع کند.
فلج خواب چه تاثیری بر افراد می‌گذارد؟
اخیراْ مشخص شده است که علاوه‌بر آتونیا، اغلب افراد در طول دوره‌های فلج خواب دچار توهم نیز می‌شوند. زیرا در یک لحظه عملکرد مغز مختل شده و به عضلات بازوها و پاهای کمک می‌کند تا شل شوند. بدین‌شکل، فرد بین مراحل خواب و هوشیاری گیر می‌کند.
دوره‌های این نوع اختلال خواب ممکن است به همراه نارکولپسی رخ دهند و کیفیت زندگی را به میزان زیادی کاهش دهند. زیرا اختلال نارکولپسی، مغز را از کنترل صحیح بیداری باز می‌دارد. از این رو، ارزیابی به موقع بختک توسط پزشک اهمیت زیادی دارد. پزشک می‌تواند به شما در جلوگیری از بروز دوره‌های بعدی آن کمک کند.
بختک به چه دلایلی رخ می‌دهد؟
اگرچه فلج خواب به‌دلیل قطع ارتباط بین مغز و بدن در طول خواب اتفاق می‌افتد؛ اما علت دقیق بروز آن هنوز ناشناخته است. با این وجود، محققان معتقدند که بهداشت ضعیف خواب، نداشتن عادات خواب مناسب و ابتلا به اختلالات زیر خطر بروز آن را افزایش می‌دهد:
- بیخوابی مزمن
- آپنه خواب
- نارکولپسی
- اضطراب مزمن
- افسردگی
- اختلال استرس پس از سانحه
- اختلال دو قطبی
همچنین هنوز هیچ مدرک علمی مبنی بر ارثی بودن این بیماری یافت نشده است.
علائم و نشانه‌های فلج خواب
شایع‌ترین علامت یک دوره فلج خواب، ناتوانی در حرکت و صحبت کردن است. این مساله ممکن است از چند ثانیه تا حدود 2 دقیقه طول بکشد. همزمان نیز ممکن است متوجه نشانه‌های زیر شوید:
- احساسات ناراحت‌کننده مانند وحشت یا درماندگی
- مشکل در تنفس
- عرق کردن
- احساس فشار روی قفسه سینه
- انواع توهم مانند توهم حضور یک فرد خطرناک در اتاق، توهم پرواز کردن یا توهم اینکه کسی شما را به سمت پایین هل می‌دهد.
هر دوره فلج خواب معمولاً خود‌به‌خود یا زمانی‌که شخص دیگری شما را در این حین لمس می‌کند یا حرکت می‌دهد، پایان می‌یابد.
انواع فلج خواب
متخصصان پزشکی انواع فلج خواب را در قالب دو دسته زیر معرفی می‌کنند:
- فلج خواب منفرد. این وضعیت شامل بروز یکباره فلج خواب، بدون وجود هرگونه اختلال زمینه‌ای دیگر است.
- فلج خواب مکرر. این وضعیت شامل بروز چند دوره فلج خواب در یک بازه زمانی مشخص است که می‌تواند با اختلال نارکولپسی همراه باشد.
عوارض و خطرات فلج خواب
بختک برای اکثر افراد خطرناک تلقی نمی‌شود و اثرات قابل توجهی بر سلامتی ندارد. اما به‌دلیل کاهش زمان اختصاص داده شده برای خواب یا ایجاد اضطراب، می‌تواند باعث ناراحتی عاطفی شود.
همچنین اغلب افراد یک روز پس از تجربه آن، احساس خواب‌آلودگی یا خستگی بیش‌ازحد، دردهای عضلانی و سردرد دارند.
راه‌های تشخیص فلج خواب
پزشک در هنگام معاینه، سوالاتی در مورد الگو خواب و سابقه پزشکی شما سوال می‌پرسد. همچنین از شما می‌خواهد که در مورد علائم خود در طول هر دوره فلج خواب صحبت کنید. در نهایت برای تشخیص قطعی ممکن است به شما توصیه کند که در یک تست خواب شبانه شرکت کنید تا امواج مغزی و وضعیت تنفس شما در طول خواب بررسی شوند.
این تست مستلزم یک شب اقامت در مرکز خواب یا بیمارستان است. در طی آن پزشک الکترودهایی را روی چانه، پوست سر و پلک‌های شما قرار می‌دهد. این الکترودها فعالیت الکتریکی عضلات و امواج مغزی را اندازه‌گیری می‌کنند.
همچنین در طول خواب، تنفس و ضربان قلب شما را کنترل می‌کنند. گاهی نیز به کمک دوربین، حرکات شما هنگام خواب ضبط می‌شوند.
برای تشخیص دقیق انواع اختلالات خواب در مراکز تصویربرداری دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
راه‌های درمانی فلج خواب
معمولاً علائم این اختلال در عرض چند دقیقه برطرف می‌شوند و هیچ‌گونه عوارض فیزیکی ایجاد نمی‌کند. اما نمی‌توان انکار کرد یک تجربه بسیار ناراحت‌کننده و ترسناک است و باید برای درمان آن اقدام کرد.
اصولاً اگر نارکولپسی علت اصلی آن باشد، پزشک داروهای خاصی را برای کمک به مدیریت علائم شما تجویز می‌کند. همچنین برای پیشگیری از بروز دوره‌های بعدی فلج خواب، توصیه می‌کند که به نکات زیر توجه کنید:
- یک برنامه روتین برای خود ایجاد کنید. برای داشتن خواب منظم لازم است که در یک ساعت معین به خواب رفته و بیدار شوید. مطمئنا این مساله کمک زیادی به افزایش کیفیت خواب می‌کند.
- کیفیت فضای خواب خود را بهبود بخشید. بهترین تشک و بالش را برای تخت خواب خود انتخاب کنید. همچنین برای داشتن یک خواب آرام، میزان نفوذ نور و صدا را به حداقل برسانید.
- قبل از خواب، مصرف الکل و کافئین را کاهش دهید.
- حداقل یک ساعت قبل از خواب، از استفاده از وسایل الکترونیکی مانند گوشی و لپ‌تاپ پرهیز کنید.
در اغلب موارد پزشک در کنار درمان دارویی، درمان شناختی‌رفتاری را نیز شروع می‌کند. در اصل نوعی گفتگودرمانی است که به اصلاح افکار و احساسات منفی که زمینه بروز بیخوابی و سپس علائم فلج خواب را فراهم می‌کنند، کمک می‌کند.
0 Comments