ضایعه مغزی بهعنوان یکی از چالشبرانگیزترین مشکلات پزشکی، تأثیرات عمیقی بر زندگی فردی و اجتماعی بیماران میگذارد. انواع ضایعات مغزی میتوانند ناشی از عوامل مختلفی از جمله آسیبهای فیزیکی، عفونتها، تومورها، سکتههای مغزی یا بیماریهای عصبی بوده و علائم بسیار گستردهای داشته باشند.
تشخیص بهموقع و دقیق ضایعه مغزی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و جلوگیری از عوارض جبرانناپذیر کمک کند.
ضایعه مغزی چیست؟
ضایعه مغزی به اختلال، تخریب یا آسیبهای ناشی از بیماری، صدمات فیزیکی و عوامل دیگر در ناحیهای از بافت مغز میگویند که میتواند عملکرد طبیعی مغز را مختل کند.
انواع ضایعات مغزی عبارتند از:
- ضایعات خوشخیم (Benign Lesions)
- ضایعات ناشی از ضربه (Traumatic Lesions)
- ضایعات عفونی (Infectious Lesions)
- ضایعات بدخیم یا سرطانی (Malignant Lesions)
- ضایعات عروقی (Vascular Lesions)
- ضایعات مرتبط با سیستم ایمنی (Immune-Related Lesions)
علت ضایعه مغزی چیست؟
برخی از شایعترین علل عبارتند از:
- تومورهای مغزی شامل تومورهای بدخیم و خوش خیم
- اختلالات مادرزادی و متابولیک
- بیماریهای تخریبکننده مغز مانند آلزایمر، پارکینسون و زوال عقل
- بیماریهای خودایمنی و التهابی مانند ام اس و لوپوس
- عفونتهای ناشی از باکتری، قارچ، انگل یا آمیبها
- اختلالات ژنتیکی مانند بیماری هانتینگتون و ویلسون
- سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا
- صرع و تشنج
- آسیب تروماتیک مغزی مانند ضربه به سر
- مواجهه با سموم مانند مسمومیت با فلزات سنگین
- عوارض پزشکی مانند جراحی، پرتودرمانی یا شیمیدرمانی.
- بیماری انسفالیت یا التهاب مغز
علائم ضایعه مغزی چیست؟
علائم بسته به نوع، محل و اندازه ضایعه متفاوت است. در ادامه علائم بر اساس محل ضایعه را آوردهایم.
- لوب پیشانی: مشکلات یادگیری، ضعف یا فلج، تغییرات خلقی، از دست دادن بویایی
- لوب گیجگاهی: مشکل در درک کلمات، اختلالات پردازش شنوایی
- لوب آهیانهای: بیحسی، مشکل در نوشتن یا محاسبات
- لوب پسسری: از دست دادن بینایی، نابینایی رنگها
- مخچه: سرگیجه، لرزش، مشکل در هماهنگی حرکات
- ساقه مغز: مشکلات تنفسی، تغییرات فشار خون، اختلالات چشمی
آیا ضایعه مغزی خطرناک است؟
بله، ضایعات مغزی میتوانند خطرناک باشند، اما میزان خطر به عوامل مختلفی مانند نوع ضایعه، محل آن در مغز، اندازه و شدت آسیب بستگی دارد.
برخی ضایعات مغزی خوش خیم هستند و ممکن است علائم خفیفی ایجاد کنند یا حتی بدون علامت باشند، درحالیکه ضایعات بدخیم یا بزرگتر میتوانند تهدیدکننده زندگی باشند. برای مثال، ضایعات ناشی از سکته، تومورهای سرطانی یا عفونتهای شدید میتوانند بهسرعت پیشرفت کرده و باعث آسیبهای جبرانناپذیر به بافت مغز شوند.
تشخیص و درمان مناسب میتواند خطرات ناشی از آسیب مغزی را کاهش دهد، اما در برخی موارد، حتی با درمان نیز ممکن است عوارض طولانیمدت باقی بماند.
راههای تشخیص ضایعه مغزی
پزشکان برای تشخیص ضایعه مغزی از روشهای زیر استفاده میشود.
معاینه عصبی
پزشک با انجام معاینه عصبی، عملکرد سیستم عصبی را بررسی میکند.
این معاینه برای تشخیص ضایعه مغزی شامل تستهای قدرت عضلانی، رفلکسها، بینایی، شنوایی، تعادل و حافظه است.
تصویربرداری پزشکی
تصویربرداری یکی از اصلیترین روشهای تشخیص ضایعه مغزی است. روشهای رایج شامل موارد زیر هستند.
- ام آر آی مغز: با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از مغز تهیه میکند. ام آر اسپکتروسکوپی مغز نیز برای تشخیص بهتر عروق مغزی به کار میرود.
- سی تی اسکن مغز: با استفاده از اشعهایکس، تصاویر سهبعدی از مغز ایجاد میکند.
- پت اسکن: فعالیت متابولیک مغز را بررسی کرده و به تشخیص تومورها کمک میکند.
- آنژیوگرافی عروق مغزی: برای بررسی رگهای خونی مغز و ارتباط آنها با ضایعه استفاده میشود.
- ممکن است گاهی از روش هم استفاده شود.
بیوپسی مغز
در برخی موارد، نمونهای از بافت مغز برای بررسی میکروسکوپی برداشته میشود.
این روش به تشخیص نوع ضایعه (خوشخیم یا بدخیم) و تعیین روش درمان کمک میکند. نمونهبرداری میتواند بهصورت جراحی باز یا با استفاده از سوزن انجام شود.
آزمایش مایع نخاعی
در آزمایش مایع مغزی نخاعی، نمونهای از مایع مغزی-نخاعی (CSF) برای بررسی عفونتها، سلولهای سرطانی یا سایر اختلالات برداشته میشود.
این آزمایش برای تشخیص ضایعات مرتبط با مننژیت یا تومورهای خاص مفید است.
آزمایش خون
برای بررسی عفونت، سطح هورمون یا نشانگرهای تومور انجام میشود. این آزمایشها میتوانند به تشخیص ضایعات مرتبط با غدد هیپوفیز یا سایر اختلالات کمک کنند.
گاهی یکی از این روشها کافی است؛ اما در برخی از موارد، ترکیبی از روشها برای تشخیص بهتر لازم هستند.
جهت تشخیص ضایعه مغزی میتوانید به مراکز تصویربرداری دکتر آیدین تقی لو مراجعه کنید:
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
راههای درمان ضایعات مغزی
درمان ضایعه مغزی به علت ایجاد ضایعه، نوع آن، محل و شدت آسیب بستگی دارد. در ادامه روشهای درمانی رایج را بهصورت مجزا توضیح میدهیم.
رویکرد «صبر و مشاهده»
اگر ضایعه کوچک باشد، علائمی ایجاد نکند و رشد نکرده باشد، ممکن است تنها نیاز به نظارت دورهای و چکاپهای منظم باشد.
جراحی
در مواردی که ضایعه قابل دسترسی باشد، جراحی برای برداشتن موارد زیر انجام میشود:
- برداشتن تومورهای مغزی
- ترمیم آنوریسم (رگهای متورم)
- کاهش فشار روی مغز
- خارج کردن خون
شیمی درمانی و پرتودرمانی
برای ضایعات سرطانی، شیمی درمانی و پرتو درمانی بهعنوان روشهای اصلی درمان استفاده میشوند.
این روشها ممکن است بهتنهایی یا در ترکیب با جراحی به کار روند. پرتو درمانی با استفاده از اشعههای پرانرژی، سلولهای سرطانی را از بین میبرد. شیمی درمانی نیز با استفاده از داروهای خاص، رشد سلولهای سرطانی را مهار میکند.
دارودرمانی
داروهای مختلفی برای درمان ضایعات مغزی بهکار میروند. توجه داشته باشید مصرف دارو تنها باید با نظر و تجویز پزشک متخصص انجام شود.
- آنتیبیوتیکها و داروهای ضدعفونت: برای درمان ضایعات ناشی از عفونتهای باکتریایی، قارچی یا ویروسی استفاده میشوند.
- داروهای تعدیلکننده سیستم ایمنی: برای درمان ضایعات مرتبط با بیماریهای خود ایمنی کار میروند.
- داروهای ضدتشنج: برای کنترل تشنجهای ناشی از ضایعات مغزی تجویز میشوند.
- داروهای کاهشدهنده علائم: برای بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماریهای پیشرونده مانند آلزایمر استفاده میشوند.
علاوهبر موارد فوق، روشهای نوینی نیز بهتازگی برای درمان معرفی شدهاند که شامل ژنتراپی، سلولتراپی یا شرکت در کارآزماییهای بالینی است.
0 Comments