سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی و تهدیدکننده زندگی است که ممکن است در هر زمانی برای هرکسی اتفاق بیافتد. در اصل یک بیماری عروق مغزی است. یعنی بر رگهای خونی که اکسیژن و مواد مغذی مغز را تامین میکنند تأثیر میگذارد.
مغز برای اینکه به خوبی کار کند، نیاز به تامین مداوم اکسیژن و مواد مغذی از طریق خون دارد. اگر خونرسانی در مغز حتی برای مدت کوتاهی قطع شود، سلولهای مغز شروع به مردن میکنند. وقتی سلولهای مغز میمیرند، عملکرد مغز آسیب میبیند. بههمیندلیل، ممکن است بعد از بروز سکته در اثر همی پلژی نتوانید بهراحتی غذا بخورید یا حرکت، صحبت، فکر و حتی احساسات خود را کنترل کنید.
اگرچه بسیاری از انواع سکته مغزی قابل درمان هستند، اما برخی میتوانند منجر به ناتوانی یا مرگ بیمار شوند. از این رو، در ادامه قصد داریم به نشانههای مهم سکته مغزی اشاره کنیم. همچنین انواع مختلف آن و اقداماتیکه برای درمان آن انجام میشوند را شرح خواهیم داد.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی اتفاق میافتد که یک رگ خونی در مغز پاره شده و خونریزی رخ دهد یا یک رگ خونی مسدود شده و خونرسانی به مغز دچار اختلال شود.
تشخیص سکته مغزی در کمتر از 3 ساعت از بروز آن، اهمیت زیادی دارد. زیرا پارگی و انسداد عروق مغز یا ناهنجاری شریانی وریدی مغز گاهی باعث بروز آسیبهای جبرانناپذیر میشود.
علائم سکته مغزی
فردیکه دچار سکته مغزی شده است، باید هرچه سریعتر تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد. زیرا برخی از درمانها زمانی مؤثر هستند که بلافاصله پس از شروع سکته انجام شوند. بههمیندلیل، دانستن علائم آن مفید است. مواردی چون:
- بیحسی، ضعف یا فلجشدگی در صورت، دست و پا بهویژه در یک طرف بدن
- مشکل در صحبت کردن، کنترل یا بیان احساسات و درک صحبت دیگران
- سردرگمی یا عدم پاسخگویی به اطرافیان
- از دست دادن حافظه و فراموشی
- تغییرات رفتاری ناگهانی و افزایش بیقراری
- مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم
- مشکل در راه رفتن
- از دست دادن ناگهانی تعادل بدن
- سرگیجه و سردرد شدید و ناگهانی
- سفتی گردن
- تشنج
- مشکل در کنترل ادرار
- حالت تهوع
- از حال رفتن یا غش کردن
- کما
انواع سکته مغزی
همانطورکه ذکر شد، این عارضه در اثر انسداد عروق یا پارگی عروق و خونریزی مغزی بروز میکند. بر این اساس، از انواع آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
سکته مغزی ایسکمیک
در حال حاضر سکته ایسکمیک شایعترین نوع است. زیرا حدود 80 درصد از سکتههای مغزی را شامل میشود.
اصطلاح ایسکمی زمانی استفاده می شود که سلولهای ناحیهای از بدن جریان خون کافی برای تامین اکسیژن دریافت نکنند. ایسکمی مغزی معمولاً به این دلیل اتفاق میافتد که یکی از عوامل زیر رگهای خونی مغز را مسدود کرده و جریان خون به این ارگان را قطع کنند:
- ترومبوز یا تشکیل لخته خون در مغز
- آمبولی یا حرکت لختهای که در جای دیگری از بدن تشکیل شده است و گیر کردن آن در مغز
- فشار خون بالا، کلسترول بالا و قند خون بالا درماننشده (باعث انسداد عروق کوچک میشوند)
سکته مغزی هموراژیک
این عارضه معمولاً به دلایل زیر رخ میدهد:
- خونریزی داخل مغزی. زمانی اتفاق میافتد که یک رگ خونی در داخل مغز پاره شود. این مساله به بافتهای اطراف رگ خونی فشار وارد کرده و مشکلاتی برای عملکرد مغز ایجاد میکند.
- خونریزی در فضای زیر عنکبوتیه. غشای عنکبوتیه، لایه نازکی است که مغز را احاطه میکند. فضای بین آن و مغز فضای زیر عنکبوتیه نامیده میشود. آسیب به رگهای خونی که از غشای عنکبوتیه عبور میکنند، میتواند باعث خونریزی در فضای زیر عنکبوتیه شود. تجمع خون به بافت مغز زیر آن فشار وارد کرده و مشکلاتی ایجاد میکند.
حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
حمله ایسکمیک گذرا مانند سکته مغزی است، اما علائم آن مدت کوتاهی طول میکشند.
این نوع سکته مغزی خفیف در اثر وجود لخته خون و انسداد عروق مغز بروز میکند. هنگامیکه لخته از بین میرود، علائم آن در عرض 24 ساعت کاملاً برطرف میشوند. با وجود گذار بودن این نوع سکته، حتماً باید تشخیص و درمان به موقع انجام شود. زیرا خطر بروز سکتههای بعدی وجود دارد.
تشخیص سکته مغزی قبل از وقوع آن
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، حتی اگر برای مدت کوتاهی به طور کامل ناپدید شده و دوباره عود کنند، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- مشکل در حفظ تعادل و هماهنگی اعضای بدن
- دوبینی یا تاری دید
- افتادگی یا بیحسی عضلات یک طرف صورت
- ضعف یا بیحسی در یک دست
- مشکل در تکلم و عدم امکان بیان حتی یک جمله ساده
باید بدانید هر لحظه احتمال وقوع سکته وجود دارد. پزشک میتواند با انجام یک اسکن مغزی و تشخیص سریع، مانع از بروز آسیب و ناتوانی مغز در اثر کاهش خونرسانی شود. در صورت مراجعه هرگونه علائم میتوانید با شماره زیر تماس بگیرید و به یکی از مراکز تصویربرداری دکتر تقی لو مراجعه کنید.
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
مهمترین عوامل موثر در بروز سکته مغزی چیست؟
سکته ایسکمیک معمولاً بهدلیل لخته شدن خون در اثر عوامل زیر اتفاق میافتد:
- آترواسکلروز یا تصلب شرایین
- اختلالات لخته شدن
- فیبریلاسیون دهلیزی
- نقایص قلبی مانند نقص سپتوم دهلیزی یا نقص دیواره بین بطنی
- بیماری ایسکمیک میکروواسکولار که میتواند عروق خونی کوچکتر مغز را مسدود کند.
سکته هموراژیک ممکن است به دلایل مختلفی مانند موارد زیر رخ دهد:
- فشار خون بالا مزمن
- آنوریسم مغزی
- تومورهای مغزی
- بیماریهایی مانند سندروم مویا مویا که باعث ایجاد تغییرات غیرعادی در عروق خونی مغز میشوند.
سایر عواملیکه خطر بروز این عارضه را افزایش میدهند، عبارتند از:
- مصرف مداوم الکل، سیگار و مواد مخدر
- کلسترول بالا
- سردردهای میگرنی
- دیابت نوع 2
آزمایشهای رایج برای تشخیص سکته مغزی
پزشک میتواند این عارضه را با استفاده از معاینه عصبی، تصویربرداری تشخیصی و سایر آزمایشها تشخیص دهد.
بهطورمعمول در طول معاینه عصبی علائم و سابقه پزشکی و خانوادگی بیمار بررسی میشود. سپس به کمک نتایج یک یا چند مورد از آزمایشهای زیر تشخیص قطعی اعلام میشود:
- آزمایش خون. برای جستجو علائم عفونت، سطح قند و چربی خون و بررسی وضعیت لخته شدن خون و عملکرد کلیهها و کبد انجام میشود.
- سی تی اسکن مغز. میتواند خونریزی، سکته مغزی، تومورها و سایر شرایط درون مغز را نشان دهد.
- ام آر آی مغز. از دستگاهی پیشرفته برای ایجاد تصویری از مغز، بهمنظور تشخیص بافت آسیبدیده آن، استفاده میکند.
- الکتروانسفالوگرام یا نوار مغزی. اغلب برای رد احتمال وجود تشنج یا مشکلات مغزی مانند آن استفاده میشود.
- سونوگرافی داپلر عروق. برای بررسی وجود هرگونه انسداد یا پارگی در شریانهای کاروتید گردن انجام میشود.
- آنژیوگرافی مغز. به کمک تزریق ماده حاجب به رگهای خونی مغز و تصویربرداری پزشکی، میتواند یک نمای دقیق از عروق مغز و گردن ارائه دهد.
روشهای درمان سکته مغزی
ازآنجاییکه سکته ایسکمیک و هموراژیک علل و اثرات متفاوتی بر بدن دارند، هرکدام به شکل متفاوتی درمان میشوند. در ادامه به این مساله خواهیم پرداخت.
روشهای درمان سکته مغزی ایسکمیک
در حالت ایسکمی مغز، انسداد عروق رخ میدهد و بههمیندلیل تمرکز درمان بر بازگرداندن جریان خون به مغز است. ابتدا داروهای رقیقکننده خون یا داروهای موثر در حل کردن لختههای خون تجویز میشوند.
در مرحله بعد ممکن است برای کاهش خطر بروز دوباره سکته، اندارترکتومی کاروتید بهمنظور باز کردن شریان کاروتید و برداشتن پلاکها انجام شود.
گزینه دیگر آنژیوپلاستی است که به باز کردن و جلوگیری از تنگ شدن مجدد شریان مسدودشده کمک میکند.
روشهای درمان سکته مغزی هموراژیک
ابتدا پزشک برای کنترل خونریزی اقدام میکند تا بتواند افزایش فشار مغزی را کنترل کند. همچنین سعی میکند با تجویز دارو از تشنج و هرگونه انقباض ناگهانی رگهای خونی جلوگیری کند.
در مرحله بعد، جراحی میتواند برخی از مشکلات عروقی مانند آنوریسم که منجر به بروز سکتههای هموراژیک شدهاند یا میتوانند منجر شوند را ترمیم کند.
روشهای توانبخشی برای بهبود عوارض سکته مغزی
خوشبختانه با کمک گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و کاردرمانی میتوان وضعیت اغلب بیماران بهبود بخشید و آنها را به زندگی مستقل خود بازگرداند.
0 Comments