همه ما در طول زندگی حداقل یکبار سردردهای شدید را تجربه کرده‌ایم. این مشکل شایع که براثر عوامل مختلفی مانند استرس، آلودگی هوا، قاعدگی، میگرن و بسیاری از موارد دیگر ناشی می‌شود؛ گاهی آنقدر شدت می‌یابد که زندگی ما را مختل می‌سازد. اگر بخواهیم درمیان انواع سردرد از مدل‌های دردناک نام ببریم، قطعاً سردرد خوشه‌ای یا کلاستر در صدر لیست قرار می‌گیرد. دلیل نامگذاری این سردرد آن است که به‌صورت دوره‌ای و با حملات مکرر رخ می‌دهد و بسیار دردناک است.

سردرد خوشه ای چیست؟

سردرد خوشه ای یا کلاستر یکی از رایج‌ترین انواع سردرد است که یک طرف سر را درگیر می‌سازد و با علائمی مانند ورم اطراف چشم همراه است. شدت این سردرد به‌حدی است که می‌تواند فرد را از خواب بیدار کند و فعالیت روزمره وی را مختل می‌سازد.

سردرد خوشه‌ای اغلب با درد در یک طرف سر و درد چشم همراه است و شاید تا هفته‌ها و ماه‌ها نیز طول بکشد. این نوع سردرد بدون هیچگونه هشداری و به‌سرعت رخ می‌دهد.

علائم سردرد کلاستر

سردرد کلاستر اغلب به یکباره بروز می‌کند، اما ممکن است با علائم هشداردهنده‌ای همراه باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• حالت تهوع
• درد شدید در اطراف یک چشم
• درد سایر نواحی صورت،‌ گردن و سر
• اشک و قرمزی چشم
• بی‌قراری
• گرفتگی و آبریزش بینی
• عرق کردن پیشانی و صورت
• تغییر رنگ پوست در قسمت دردناک صورت
• افتادگی پلک

آیا سردرد خوشه ای خطرناک است؟

این مدل سردرد با سردرد عصبی کاملاً متفاوت است. سردرد کلاستر با درد بسیار شدید و مداومی همراه است که در توانایی انجام کارهای روزانه و وظایف شخصی اختلال ایجاد می‌کند.

این سردرد در فرد احساس درماندگی ایجاد می‌کند تا جایی‌که بیمار امید به درمان را از دست دهد و با مشکلاتی مانند افسردگی مواجه شود.

مهمترین دلیل ایجاد سردرد خوشه ای چیست؟

علت دقیق سردرد کلاستر هنوز مشخص نیست، اما محققان محرک‌هایی مانند الکل، نور و‌ نیترات موجود در غذا را به‌عنوان علل آن معرفی می‌کنند. از دیگر علل سردردهای خوشه‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وجود ماده شیمیایی که واکنش آلرژیک ایجاد می‌کند.
• آزاد کردن ماده شیمیایی که پیام‌ها را در سلول‌های عصبی منتقل می‌سازند.
• اختلال در ناحیه هیپوتالاموس
• ژنتیک

لازم به‌ذکر است که مطالعات در زمینه علل بروز سردرد خوشه ای تا زمان پیدا کردن علت اصلی همچنان ادامه دارد. 

برای تشخیص سردرد خوشه‌ای از دیگر انواع سردردها چه کاری باید انجام دهیم؟

برای تشخیص سردرد کلاستر دو آزمایش مهم وجود دارد که عبارتند از:

• ام آر آی مغز: با کمک امواج رادیویی تصاویری دقیق از مغز و رگ‌های خونی تهیه می‌کند. این روش‌ برای تشخیص دلایل انواع سردردها و مشکلات مغزی نیز کاربرد دارد.
• سی تی اسکن مغز: از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر سه بعدی دقیق استفاده می‌کند. این روش برای تشخیص ناحیه سردرد و تشخیص نوع آن کاربرد دارد.

آیا درمان سردرد کلاستر امکان پذیر است؟

درمان‌های سردرد خوشه‌ای اغلب برای کاهش درد و دوره‌های سردرد بکار می‌روند و در درمان قطعی این درد کاربرد ندارند.

روش مناسب درمانی برای هر فرد پس از معاینه دقیق او توسط پزشک تعیین می‌شود. برخی از درمان‌های متداول شامل موارد زیر هستند:

دریافت اکسیژن

دریافت اکسیژن با ماسک مخصوص در مدت زمان کوتاهی درد را کاهش می‌دهد. این روش بدون عوارض جانبی است، اما برای افرادی که دارای بیماری‌های خاصی هستند کاربرد ندارد.

تریپتان

تریپتان‌ها گزینه‌ای مناسب برای کاهش سردرد خوشه ای و میگرن محسوب می‌شوند. این داروها به‌صورت تزریقی و اسپری بینی موجود است که تاثیر‌‌ زیادی بر رفع سردرد دارد.

لازم به ذکر است این داروها برای افراد دارای فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی مناسب نیست.

دی هیدروارگوتامین

این دارو برای سردردهای میگرنی از طریق وریدی یا استنشاق بینی بکار می‌رود. دی هیدروارگوتامین ممکن است در برخی از افراد مبتلا به سردردهای خوشه‌ای جواب دهد.

بی‌حس کننده‌های موضعی

بعضی از بی‌حس‌کننده‌های موضعی مانند لیدوکایین که از طریق بینی استنشاق می‌شود برای برخی از افراد موثر است و به‌ کاهش شدت سردرد کلاستر منجر می‌شود.

جهت تشخیص دقیق انواع سردردها در مرکز تصویربرداری بیمارستان عدل تهران با مدیریت دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:

آیا هورمون‌های زنانه باعث سردردهای خوشه‌ای می‌شوند؟

یکی‌ از زمان‌هایی که امکان بروز سردرد خوشه ای وجود دارد، هنگام پریود است.

میگرن قاعدگی چند روز قبل از پریود یا در روزهای اولیه بروز می‌کند و فرد را دچار مشکلات اساسی می‌سازد.

مدت زمان هر دوره سردرد کلاستر چقدر است؟

هر دوره از این درد مزمن احتمال دارد از ۳۰ دقیقه تا سه ساعت به‌طول بیانجامد و در هر ۲۴ ساعت ۸ بار رخ دهد. این سردردها اغلب در فصل‌های پاییز و بهار رخ می‌دهند و افراد زیادی را درگیر می‌سازند.