دمانس فرونتوتمپورال (Frontotemporal dementia) یا زوال عقل پیشانی گیجگاهی یک بیماری مغزی پیشرونده است. اساساً توسط گروهی از اختلالات ایجاد میشود که به لوبهای پیشانی و گیجگاهی مغز آسیب میرسانند. این وضعیت بر رفتار یا توانایی بیمار برای صحبت کردن و درک دیگران تأثیر میگذارد.
از علائم بارز آن میتوان به بروز رفتارهای غیرعادی، مشکلات عاطفی، مشکل در برقراری ارتباط با دیگران، مشکل در راه رفتن و انجام کارهای روزانه اشاره کرد. بههمیندلیل، معمولا بیمار نیاز به مراقبت 24 ساعته دارد.
خوشبختانه فراموشی پیشانی گیجگاهی جز بیماریهای نادر است. همچنین در اغلب موارد در بازه سنی 40 تا 64 سالگی بروز میکند.
انواع زوال عقل پیشانی گیجگاهی
همانطورکه ذکر شد، اختلالات متعددی وجود دارند که میتوانند منجر به دمانس شوند. بر این اساس، انواع زوال عقل پیشانی گیجگاهی وجود دارد که عبارتند از:
نوع رفتاری
اصولاً رفتار، شخصیت، احساسات و قدرت قضاوت بیمار را تغییر میدهد. همچنین در مقایسه با بقیه، بیشترین شیوع را دارد.
زبانپریشی پیشرونده اولیه
شامل تغییراتی در صحبت کردن، خواندن، نوشتن و درک گفتههای دیگران است. بههمیندلیل، مانع از برقراری ارتباط صحیح بیمار با اجتماع میشود. جالب است بدانید که زبانپریشی نیز دارای دو زیرگروه با عناوین زیر است:
- زبانپریشی غیرروانی پیشرونده که بر نحوه صحبت کردن فرد تأثیر میگذارد.
- زوال عقل معنایی که بر نحوه استفاده و درک فرد از زبان تأثیر میگذارد.
اختلال حرکتی
زمانی اتفاق میافتد که بخشهای موظف به کنترل حرکت در مغز، تحت تأثیر قرار گیرند. چهار نوع اختلال حرکتی مرتبط با فراموشی پیشانی گیجگاهی وجود دارند که عبارتند از:
- سندرم کورتیکوبازال
- فلج فوق هستهای پیشرونده
- دمانس فرونتوتمپورال همراه با بیماری پارکینسون
- فراموشی پیشانی گیجگاهی همراه با اسکلروز جانبی آمیوتروفیک
طبق تحقیقات، سرعت بدتر شدن این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و پیشبینی روند آن بسیار دشوار است.
با پیشرفت آن بیماران ممکن است از نظر اجتماعی منزوی شوند. همچنین ممکن است نخواهند وقت خود را با دیگران بگذرانند یا در جمع رفتارهای بیادبانه یا توهینآمیز از خود نشان دهند.
معمولاً میانگین زمان بقای بیمار پس از شروع علائم، حدود 8 تا 10 سال است.
علائم زوال عقل پیشانی گیجگاهی چیست؟
مانند دمانس عروقی، علائم و نشانههای این بیماری نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
اصولاً تغییرات در لوب پیشانی مغز با اختلال علائم رفتاری همراه است و ممکن است به علائم حرکتی نیز منجر شود. اما تغییرات در لوب گیجگاهی منجر به اختلالات گفتاری و عاطفی میشود. بر این اساس، علائم زوال عقل پیشانی گیجگاهی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- کاهش انرژی و انگیزه
- تغییرات خلقی مکرر
- عدم علاقه به ارتباط با دیگران
- بروز رفتارهای نامناسب و تکانشی
- مشکل در برنامهریزی و سازماندهی
- تکرار مستمر یک فعالیت یا بیان یک کلمه
- تغییر در اشتها
- افزایش علاقه به رابطه جنسی
- بیتوجهی به بهداشت فردی
- بروز بیشازحد احساسات
- ناتوانی در انجام حرکات رایج، مانند استفاده از چنگال
- مشکل در حفظ تعادل و راه رفتن
- لرزش دستها
- ضعف و از دست دادن قدرت عضلانی
دلایل بروز زوال عقل پیشانی گیجگاهی
اگرچه هنوز علت اصلی فراموشی پیشانی گیجگاهی مشخص نشده است؛ اما پزشکان معتقدند این بیماری زمانی اتفاق میافتد که نورونهای بخش پیشانی و گیجگاهی مغز در اثر تجمع پروتئینهای معیوب آسیب ببینند و تخریب شوند. این مسئله معمولا در اثر جهشهای خاص DNA بروز میکند. زیرا DNA مانند یک دستورالعمل برای تولید پروتئینهای بدن عمل میکند.
برخی از جهشهای DNA ارثی هستند. بههمیندلیل، حدود 40 درصد بیماران مبتلا به زوال عقل پیشانی گیجگاهی سابقه خانوادگی این بیماری را دارند. البته گاهی نیز جهشها خود به خود اتفاق میافتند.
طبق تحقیقات، دو عامل دیگر یعنی سابقه ضربه به سر و ابتلا به بیماری تیروئید نیز میتوانند خطر ابتلا به این نوع زوال عقل را تا سه برابر افزایش دهند.
روشهای تشخیص زوال عقل پیشانی گیجگاهی
معمولاً پزشک متخصص مغز و اعصاب میتواند این بیماری را بر اساس سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی و عصبی بیمار تشخیص دهد.
همچنین علاوهبر معاینات عصبی، پزشک اغلب از بیمار میخواهد که یک ارزیابی عصبی شناختی نیز انجام دهد. در این آزمون، بیمار وظایف خاصی را انجام میدهد یا به سوالات خاصی پاسخ میدهد. سپس پزشک براساس نتایح آن تشخیص میدهد که آیا در نواحی خاصی از مغز مشکل وجود دارد یا خیر.
علاوه بر این، نتایج برخی از آزمایشها و روش های تصویربرداری مانند موارد زیر نیز میتوانند مناطقی از مغز که در حال تخریب هستند را نشان دهند:
- سی تی اسکن مغز
- ام آر آی مغز
- پِت اسکن
- پونکسیون کمری
- آزمایشات خون
- الکتروانسفالوگرافی
بنابراین، میتوان ادعا کرد که روند تشخیص زوال عقل پیشانی گیجگاهی تاحدودی شبیه فرآیند تشخیص آلزایمر و دیگر بیماریهای مرتبط مغزی است.
جهت انجام انواع تصویربرداری در مرکز تصویربرداری بیمارستان عدل تهران با مدیریت دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
روشهای پیشگیری و درمان دمانس فرونتوتمپورال
این بیماری به طور ناگهانی اتفاق میافتد، بنابراین هیچ راهی برای جلوگیری از ابتلا به آن وجود ندارد. با این وجود، پزشکان معتقدند که میتوان خطر ابتلا به آن را با راهکارهای زیر کاهش داد:
- جلوگیری از آسیب به سر با استفاده از تجهیزات ایمنی مانند کلاه با کمربند ایمنی
- تغییر در سبک زندگی با بهبود کیفیت رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی
- انجام بازیهای ذهنی مانند پازل
- خواب کافی
اگرچه در حال حاضر هیچ روش قطعی برای درمان زوال عقل پیشانی گیجگاهی وجود ندارد؛ اما راههایی مانند موارد زیر برای کمک به مدیریت علائم آن یافت شدهاند:
- مصرف داروهای ضد افسردگی برای کمک به بهبود اضطراب، رفتارهای وسواسی و غیره
- داروهای خوابآور برای کمک به کاهش بیخوابی و سایر مشکلات خواب
- مصرف داروی ضد روانپریشی برای کاهش رفتارهای غیرمنطقی و تکانشی
- یادگیری استراتژیهای مدیریت رفتار تحت نظر روانشناس برای کمک به کنترل رفتارهای غیرقابل قبول یا ناایمن
- یادگیری روشهایی برای انجام کارهای روزانه تحت نظر کاردرمانگر
- انجام حرکات کششی تحت نظر فیزیوتراپیست برای بهبود قدرت عضلات
- مشارکت اعضای خانواده در رویکردهای درمانی برای حمایت از بیمار
برای تشخیص قطعی این بیماری میتوانید به مراکز تصویربرداری دکتر تقی لو که مجهز به پیشرفتهترین دستگاههای تصویربرداری مغزی مانند ام آر آی و سی تی اسکن، مراجعه کنید. در این مراکز بهصورت حرفهای در زمینه تصویربرداری عصبی پیشرفته فعالیت میکنند که میتواند در اقدامات بعدی به شما کمک فراوانی کند.
0 دیدگاه