دمانس عروقی، که به آن زوال عقل رگ‌های خونی یا زوال عقل ایسکمیک نیز گفته می‌شود، نوعی زوال عقل است که به دلیل کاهش جریان خون به مغز ایجاد می‌شود. این امر می‌تواند ناشی از سکته مغزی، بیماری عروق مغزی یا سایر شرایطی باشد که جریان خون به مغز را مختل می‌کنند.
مغز برای کارکرد صحیح خود نیاز به زندگی‌توده مداوم خون دارد تا اکسیژن و مواد غذایی را دریافت کند. اگر عروق خونی که خون را به مغز منتقل می‌کنند دچار مشکل شوند، باعث ایجاد مشکلات جدی در عملکرد مغز می‌شود.
زوال عقل عروقی یا دمانس عروقی چیست؟
دمانس عروقی (Vascular dementia) یک نوع اختلال ذهنی است که به دلیل آسیب به عروق خونی در مغز ایجاد می‌شود. این نوع از دمانس معمولاً به دنبال مشکلات عروقی در مغز از جمله انسداد عروق خونی یا خونرسانی ناکافی به بخش‌های مختلف مغز رخ می‌دهد که باعث آسیب به بافت‌های مغزی و اختلال در عملکرد ذهنی و شناختی فرد می‌شود.
علائم دمانس عروقی چیست؟
علائم دمانس عروقی ممکن است با توجه به محل و میزان آسیب به عروق خونی در مغز متفاوت باشد. به بیان دیگر، علائم می‌توانند از فردی نسبت به فرد دیگر متفاوت باشد، اما برخی از علائم شایع دمانس عروقی عبارتند از:
- مشکلات حافظه
- مشکل تفکر
- اختلال در یادگیری
- مشکلات در تصمیم‌گیری
- تغییرات ناگهانی در رفتار یا شخصیت، مانند خشونت یا عدم ملاحظه‌گری به محیط اطراف
- مشکلات در توانایی برنامه‌ریزی و اجرای وظایف
- مشکلات زبانی
- اختلالات حرکتی
- تغییرات در حالت خلق و اضطراب
باید گفت علائم دمانس عروقی ممکن است به طور ناگهانی یا به تدریج در طول زمان ظاهر شوند.
اگر افراد چنین علائمی را تجربه می‌کنند، مراجعه به پزشک برای ارزیابی دقیق و تشخیص صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است.
دلایل بروز زوال عقل عروقی چیست؟
شایع‌ترین علت دمانس عروقی، بیماری عروق مغزی است.
بیماری عروق مغزی وضعیتی است که بر رگ‌های خونی مغز تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث سکته مغزی، ایسکمی گذرا یا سایر مشکلات جریان خون شود. همچنین عوامل مختلفی می‌توانند این فرایند را شتاب بخشیده یا آن را تشدید کنند که برخی از آنها عبارتند از:
- سن: با پیری بدن، عروق نیز از انعطاف و کارایی خود از دست می‌دهند. این امر می‌تواند منجر به ضعف عروق و کاهش جریان خون شود.
- فشار خون بالا: می‌تواند باعث آسیب به دیواره‌های عروق شود و بازدهی آنها را کاهش دهد.
- دیابت: افزایش قند خون می‌تواند به ضربه زدن به دیواره‌های عروق و آسیب به سیستم عصبی و انتهای عصبی آنها منجر شود.
- چاقی: می‌تواند فشار بیشتری بر روی عروق وارد کند و منجر به زوال عروق شود. همچنین ممکن است باعث ایجاد مشکلات در سیستم قلبی عروقی شود.
- استعمال تنباکو: سیگار کشیدن می‌تواند عروق را متضرر کند و باعث تنگی و تنش در دیواره‌های عروقی شود که می‌تواند به دمانس عروقی منجر شود.
- کلسترول بالا: می‌تواند به توده‌های چربی روی دیواره‌های عروق منجر شود.
- فعالیت بدنی ناکافی: باعث تضعیف عروق و کاهش جریان خون می‌شود که به زوال عقل عروقی منجر می‌شود.
- بیماری قلبی
روش‌های تشخیص دمانس عروقی
تشخیص زوال عقل عروقی نیازمند ارزیابی دقیق توسط یک پزشک متخصص، به‌طور خاص پزشک نورولوژیست یا مغز و اعصاب است. در اینجا روش‌های اصلی تشخیص زوال عقل عروقی را بررسی خواهیم کرد:
تاریخچه بالینی و بررسی علائم
پزشک با گرفتن تاریخچه بالینی کامل از بیمار و بررسی علائم مشکلات شناختی و رفتاری نشانه‌های زوال عقل عروقی را بررسی می‌کند. این شامل مشاوره با بیمار و افرادی که با او زندگی می‌کنند، مانند خانواده یا دوستان، است.
امتیازدهی و ارزیابی شناختی
پزشک از ابزارها و تست‌هایی استفاده می‌کند که قابلیت اندازه‌گیری عملکرد شناختی را دارند. این تست‌ها شامل مقیاس‌هایی مانند Mini-Mental State Examination (MMSE) و Montreal Cognitive Assessment (MoCA) می‌شوند که از بیمار سوالات مختلف درباره حافظه، توجه، زبان و توانایی‌های مغزی دیگر می‌پرسند.
تصویربرداری پزشکی
تصویربرداری با استفاده از روش‌هایی مانند ام آر آی مغز یا سی تی اسکن مغز به پزشک کمک می‌کند تا عوارض فیزیکی در مغز، مانند انسداد عروق خونی یا آسیب به بافت‌های مغزی، را تشخیص دهد.
در موارد پیچیده برای تشخیص دقیق لازم است از ام آر آی دیفیوژن نیز استفاده شود.
آزمایش‌های آزمایشگاهی
آزمایش‌های خون می‌توانند عوامل خطر مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و سایر بیماری‌های مرتبط را ارزیابی کنند که ممکن است باعث آسیب به عروق مغزی شوند.
ارزیابی علائم عروقی
برخی از نشانه‌ها می‌توانند بر اساس عوارض عروقی در سایر بخش‌های بدن مثل قلب و پایین‌تر از مغز نشان داده شوند. برای مثال، علائم سکته مغزی یا انسداد عروق دیگر می‌تواند به پزشک اطلاعات مهمی درباره وضعیت عروقی فرد بدهد.
آزمایشات شناختی
این آزمایشات می‌توانند به ارزیابی توانایی‌های ذهنی شما مانند حافظه، تفکر و زبان کمک کنند.
ارزیابی عوامل خطرزا
پزشک ممکن است عوامل خطرزا مانند فشار خون بالا، دیابت، سیگار کشیدن، چاقی و نقص فعالیت بدنی را ارزیابی کند و از بیمار سوالات درباره سابقه پزشکی و سبک زندگی او بپرسد.
با ترکیب این روش‌ها و اطلاعات به دست آمده، پزشک می‌تواند به تشخیص زوال عقل عروقی به شکل کامل و نهایی برسد و برنامه درمانی مناسب را پیشنهاد دهد.
جهت انجام انواع تصویربرداری در مرکز تصویربرداری بیمارستان عدل تهران با مدیریت دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
روش‌های درمان زوال عقل عروقی
هیچ درمانی برای دمانس عروقی وجود ندارد. اما درمان‌هایی هستند که می‌توانند به بهبود علائم و کند کردن روند پیشرفت بیماری کمک کنند.
درمان زوال عقل عروقی شامل مدیریت عوارض، کنترل عوامل خطرزا و حمایت و مراقبت از بیمار است.
مدیریت عوارض
- داروها: استفاده از داروهایی که به منظور بهبود علائم زوال عقل عروقی تجویز می‌شوند. مانند داروهایی برای کنترل فشار خون، کاهش کلسترول، مدیریت دیابت و داروهایی که ممکن است به عملکرد شناختی کمک کنند.
- درمان عوارض عروقی: داروهایی برای کاهش خطر سکته مغزی یا انسداد عروقی.
- مداخلات جراحی: در برخی موارد خاص، ممکن است نیاز به مداخله جراحی جهت بازسازی یا پاکسازی عروق مغزی باشد.
کنترل عوامل خطرزا
مدیریت فشار خون، کنترل قند خون در بیماران دیابتی، کاهش سطوح کلسترول خون، مبارزه با چاقی، متوقف کردن سیگار کشیدن و افزایش فعالیت بدنی برای کاهش عوامل خطر زوال عقل عروقی بسیار اهمیت دارد.
مشاوره و حمایت روانی
ارائه مشاوره و حمایت روانی به بیمار و خانواده‌اش برای مدیریت افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات روانی که ممکن است در اثر زوال عقل عروقی بروز کنند.
تغییرات در سبک زندگی
شامل افزایش فعالیت ذهنی و شناختی مانند حل معما، خواندن، یادگیری زبان جدید و استفاده از فعالیت‌های مغزی دیگر می‌شود.
تغییراتی در سبک زندگی مانند ترک سیگار، رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش خطر ابتلا به دمانس عروقی کمک کند.
حمایت اجتماعی و مراقبت‌های محیط
توانبخشی شناختی می‌تواند به بیمار در یادگیری جبران ضعف‌های شناختی و حفظ استقلال خود کمک کند.
توجه به این نکته حیاتی است که درمان زوال عقل عروقی به‌طور کامل ممکن است امکان‌پذیر نباشد، ولی تلاش برای کنترل علائم و کاهش عوامل خطرزا می‌تواند به تاخیر بروز علائم حاد بیماری کمک کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر می‌تواند به بهبود زوال عقل عروقی کمک کند.
- تغییرات ناگهانی در عملکرد شناختی یا رفتار
- مشکلات حافظه
- مشکلات در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی
- تغییرات در شخصیت
- مشکلات زبانی
- اختلال حرکتی
- افزایش عوامل خطرزا مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی، سیگار کشیدن و غیره
- سایر علائم عروقی مانند سکته مغزی، درد یا کاهش حس در پاها یا دست‌ها
زوال عقل در طول عمر افراد مبتلا تاثیر دارد؟
تاثیر زوال عقل بر طول عمر به طور قابل توجهی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله:
- نوع زوال عقل
- شدت دمانس
- سلامت کلی
- دسترسی به مراقبت
درنهایت باید گفت، عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند احتمال ابتلا به زوال عقل را افزایش دهند. بنابراین اگر سابقه خانوادگی دارید، بهتر است تحریک فعالیت‌های ذهنی می‌تواند به بهبود عملکرد شناختی و کاهش خطر زوال عقل عروقی کمک کند.
اگر نگران ابتلا به دمانس عروقی هستید، مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند.
0 دیدگاه