سی تی اسکن اسپیرال (Spiral CT scan) یا سی تی اسکن هلیکال (Helical CT scan)، یک پیشرفت بزرگ در علم تصویربرداری است. چراکه سرعت آن در مقایسه با سی تی اسکن معمولی چندین برابر است. با انجام آن احتمال کمتری برای از دست دادن تومورهای کوچک یا ناهنجاری‌ها وجود دارد. این روش برای افراد مسن، بیماران بسیار جوان و بیمارانی‌که به شدت آسیب دیده‌اند و به زمان‌های طولانی‌تر معاینه حساس هستند، مفید است.

برای انجام سی تی اسکن اسپیرال شما روی تخت دراز می‌کشید و به‌صورت اتوماتیک از یک اسکنر دونات‌شکل عبور می‌کنید. درحالی‌که یک لوله داخلی برای تابش اشعه ایکس به دور تخت می‌چرخد. این حرکت منجر به دریافت یک مجموعه داده پیوسته و مارپیچی‌شکل (اسپیرال) توسط کامپیوتر می‌شود. در نهایت داده‌ها به تصاویر دقیق برای تشخیص انواع بیماری یا ناهنجاری توسط پزشک تبدیل می‌شوند.

تفاوت سی تی اسکن اسپیرال و سی تی اسکن معمولی چیست؟

ریشه کلمه توموگرافی از کلمه یونانی tomos به معنای برش و graphe به معنای تصویر، گرفته شده است. در حال حاضر انواع مختلفی از اسکن‌های توموگرافی کامپیوتری یا همان سی تی اسکن وجود دارند. هرکدام به روشی از پرتو اشعه ایکس برای دریافت تصاویر مقطعی از اندام‌ها، استخوان‌ها، رگ‌های خونی و بافت‌های نرم استفاده می‌کنند.

سی تی اسکن اسپیرال بدن را در یک مسیر مارپیچی و در واقع از جهات مختلف اسکن می‌کند. این مسئله اجازه می‌دهد که در زمان کوتاه‌تری، تصاویر بیشتری نسبت به روش‌های قدیمی سی تی گرفته شود.

در نتیجه دوز کمتری از تابش را نسبت به سی تی اسکن‌های سنتی دارد. خوشبختانه امروزه در اکثر مراکز تصویربرداری ایران از دستگاه‌های مجهز به فناوری سی تی اسپیرال استفاده می‌شود.

مزایای سی تی اسکن اسپیرال چیست؟

سی تی اسکن اسپیرال به کمک داده‌های مارپیچی‌شکل به رادیولوژیست اجازه می‌دهد تا به طور همزمان چندین تصویر از آناتومی بیمار ثبت کند. این فناوری 6 برابر سریعتر از سی تی اسکن سنتی عمل می‌کند. به‌همین‌دلیل زمان اسکن تا حدود 20 تا 30 ثانیه کاهش می‌یابد.

اسکن اسپیرال در موقعیت‌های ترومایی که اسکن سریع‌تر می‌تواند به پزشکان اورژانس اجازه دهد تا درمان بیمار را سریع‌تر آغاز کنند، گزینه مفیدی است.

همچنین برای بیمارانی‌که نمی‌توانند در طی اسکن نفس خود را حبس کنند بسیار مفید است.

در این روش، آناتومی بخش‌های مختلف بدن انسان به‌صورت مقطعی (لایه‌به‌لایه) اسکن می‌شود. به‌همین‌دلیل، برخلاف سی تی اسکن معمولی، جزئیات بخش‌های درونی بدن نیز برای پزشکان قابل رویت هستند.

از نظر پزشکان، این نوع سی تی با کاهش قابل توجه در زمان تشخیص و افزایش وضوح تصویر، به تشخیص و درمان بیماری‌های متعدد قفسه سینه، شکم و لگن و مرحله‌بندی سرطان کمک زیادی می‌کند.

چه مشکلات و بیماریی‌هایی با اسکن اسپیرال بهتر تشخیص داده می‌شود؟

به طور کلی، شرایط زیر می‌توانند با استفاده از این روش تصویربرداری سریع‌تر و مطمئن‌تر شناسایی شوند:

• مشکلات قلبی عروقی خطرناک‌
• مشکلات مغزی به‌خصوص سکته مغزی (سی تی اسکن اسپیرال مغز)
• تشکیل لخته‌های خونی
• انواع شکستگی و پوکی استخوان (با توجه به اینکه با این فناوری می‌توان بافت داخل استخوان را نیز مشاهده کرد)
• آنوریسم یا بیرون‌زدگی عروق
• بینی و سینوس‌ها (سی تی اسکن pns)
• خونریزی داخلی

انواع سی تی اسکن اسپیرال

در حال حاضر امکان انجام سی تی اسکن اسپیرال بدون تزریق و سی تی اسکن اسپیرال با تزریق وجود دارد.

سی تی اسکن اسپیرال بدون تزریق

سی تی اسکن اسپیرال بدون تزریق، مشابه سی تی اسکن معمولی انجام می‌شود. یعنی فقط لازم است که قبل از اسکن وسایل فلزی همراه با خود مانند جواهرات، عینک، سمعک و غیره را خارج کنید و لباس راحت بپوشید. تکنسین شما را راهنمایی می‌کند که چگونه روی تخت دستگاه اسکنر بخوابید.

در نهایت تخت به‌صورت اتوماتیک حرکت می‌کند و وارد بخش لوله‌مانند دستگاه می‌شود تا تصویربرداری انجام شود. داده‌های دریافت‌شده از تابش اشعه ایکس توسط کامپیوتر پردازش شده و به‌صورت تصاویر سه‌بعدی روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می‌شوند.

اصولا این تصاویر توسط رادیولوژیست (پزشک متخصص رادیولوژی و سونوگرافی) تفسیر شده و گزارش نهایی برای پزشک معالج ارسال می‌شود. پزشک براساس گزارش، بیماری را تشخیص داده و روند درمان را پیگیری می‌کند.

سی تی اسکن اسپیرال با تزریق

برای سی تی اسکن اسپیرال با تزریق، لازم است قبل از اسکن ماده حاجب (ماده کنتراست‌زا) را به‌صورت داخل وریدی دریافت کنید. این کار کمک می‌کند تا وضوح تصاویر به میزان زیادی افزایش پیدا کند و پزشک معالج با دقت نظر بیشتری برای تشخیص اقدام کند.

معمولا بعد از گذشت 40 تا 60 دقیقه از تزریق داخل وریدی ماده حاجب، اسکن انجام می‌شود. چراکه لازم است ماده حاجب از طریق جریان خون وارد ارگان‌های مورد نظر شود.

اصولا رادیولوژیست توصیه می‌کند که 4 تا 6 ساعت قبل از تزریق ناشتا باشید. افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و بیماری‌های کبدی و کلیوی باید با دقت نظر بیشتری ماده حاجب را دریافت کنند.

حتماً قبل از تزریق، در مورد داروهای مصرفی و بیماری‌های زمینه‌ای خود با رادیولوژیست یا پزشک معالج صحبت کنید.

جهت انجام انواع تصویربرداری در مرکز تصویربرداری بیمارستان عدل تهران زیر نظر دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید: