عروق کرونر وظیفه خونرسانی به عضلات قلب را دارند. در مواقعی‌که این عروق مسدود می‌شوند، ممکن است پزشک به‌عنوان یکی از روش‌های درمانی دستور انجام جراحی بای پس عروق کرونر یا عمل بای پس قلب را بدهد. زیرا انسداد شریان‌ها می‌تواند جریان خون را قطع کند و باعث حمله قلبی یا بروز علائمی شبیه حمله قلبی شود.

از این روش با عناوین عمل بای پس قلب و پیوند بای پس عروق کرونر نیز یاد می‌شود. برای انجام آن جراح با استفاده از رگ‌های خونی سایر قسمت‌های بدن (مانند قفسه سینه یا ساق پا)، یک مسیر انحرافی در اطراف محل انسداد ایجاد می‌کند تا بتواند جریان خون را بازیابی کند. معمولاً رگ زیر شریان مسدود شده پیوند زده می‌شود و مسیر جدید جریان خون به عضله قلب را بهبود می‌بخشد.

موارد کاربرد جراحی بای پس عروق کرونر چیست؟

اگر سایر درمان‌ها مؤثر نباشند، ممکن است جراحی بای پس قلب به‌عنوان یک درمان اورژانسی برای حمله قلبی انجام شود. معمولاً پزشک متخصص قلب و عروق در شرایط زیر دستور انجام آن را می‌دهد:

• باریک شدن یا انسداد شدید عروق کرونر به‌عنوان شریان‌های اصلی قلب، به‌خصوص شریان‌های سمت چپ قلب
• بروز درد شدید در قفسه سینه در اثر تنگ شدن چندین شریان قلب
• انسداد شریان قلب که با آنژیوپلاستی یا بدون استنت عروق کرونر قابل درمان نیست.

قابل ذکر است که جراحی بای پس عروق کرونر بیماری‌های قلبی که باعث انسداد شده‌اند‌، مانند آترواسکلروز یا بیماری عروق کرونر را به طور کامل درمان نمی‌کند. فقط با بهبود خونرسانی به مناطقی از قلب که خون کافی دریافت نمی‌کنند، می‌تواند علائمی مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس را کاهش دهد. همچنین خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.

در واقع، این جراحی می‌تواند عملکرد قلب و احساس شما را بهبود بخشد. به‌خصوص اگر به‌تازگی یک حمله قلبی داشته‌اید یا خطر بروز آن در آینده نزدیک وجود دارد.

مراقبت‌های لازم قبل از جراحی بای پس قلب

پیوند بای پس عروق کرونر یک عمل جراحی بزرگ است و افرادی‌که تحت آن قرار می‌گیرند باید ابتدا طیف وسیعی از آزمایشات را تحت نظر پزشک متخصص انجام دهند. از آزمایشات رایج قبل از عمل بای پس قلب، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب
• اکوکاردیوگرافی
• تست ورزش یا تست استرس قلب
• اسکن هسته‌ای قلب
• سی تی اسکن قلب
• آنژیوگرافی
• سی تی آنژیوگرافی کرونری
• اسکن کلسیم کرونر
• آزمایش خون شامل تست شمارش کامل سلول‌های خونی و تست اندازه کلسترول و قند خون
• آزمایش ادرار

با توجه به اینکه از اشعه ایکس استفاده می‌شود، اگر نگران عوارض سی تی آنژیوگرافی هستید، از قبل با پزشک خود صحبت کنید.

همچنین قبل از جراحی بای پس عروق کرونر لازم است تغییراتی در فعالیت‌ها، رژیم غذایی و داروهای خود ایجاد کنید. معمولاً یک دستورالعمل کامل در این زمینه به شما ارائه می‌شود. به عنوان مثال، پزشک در مورد داروهایی که قبل از جراحی مصرف می‌کنید صحبت می‌کند. همچنین به شما خواهد گفت که کدام داروها را باید ادامه دهید و کدام داروها را باید قطع کنید.

ترتیبی دهید که شخصی شما را پس از جراحی پیوند بای پس عروق کرونر به خانه برساند. همچنین در طول دوران نقاهت از شما نگهداری کند.

نحوه و مراحل انجام جراحی بای پس عروق کرونر چیست؟

• ابتدا مثانه خود را خالی و لباس بیمارستان را به تن می‌کنید. سپس روی میز عمل دراز خواهید کشید.
• یک کاتتر در داخل ورید بازو یا دست شما قرار داده می‌شود. سایر کاتترها در گردن و مچ دست قرار داده می‌شوند. همچنین یک کاتتر برای تخلیه ادرار در مثانه شما گذاشته می‌شود.
• متخصص بیهوشی برای بیهوش کردن کامل شما اقدام می‌کند. همچنین به طور مداوم ضربان قلب، فشار خون، تعداد تنفس و سطح اکسیژن خون شما را در طول جراحی کنترل می‌کند.
• پوست روی محل جراحی با محلول ضدعفونی‌کننده تمیز می‌شود. سپس جراح برش‌هایی در یک یا هر دو پا ایجاد می‌کند تا به رگ‌های خونی مورد استفاده برای پیوند دسترسی پیدا کند.
• برای پیوند رگ‌ها، جراح یک برش از زیر گردن تا بالای ناف ایجاد می‌کند. سپس استخوان سینه را از طول نصف می‌کند تا قلب آشکار شود.
• در نهایت در مناطقی از عضلات قلب که خونرسانی مشکل دارد، پیوند عروق انجام و بخیه زده می‌شود.

اصولاً کل روند جراحی 3 تا 6 ساعت طول می‌کشد.

چه مراقبت‌هایی بعد از جراحی بای پس قلب لازم است؟

معمولا پس از جراحی، بیمار از بخش ریکاوری به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان منتقل می‌شود. میانگین مدت زمان بستری شدن در بیمارستان بعد از جراحی، 8 تا 12 روز است. در این مدت تیمی از پرشکان وضعیت شما را بررسی می‌کنند و مطمئن می‌شوند که تا حد امکان راحت هستید.

ممکن است تا چند روز وقتی از خواب بیدار می‌شوید احساس درد و گیجی کنید و گاهی دچار تنگی نفس شوید؛ این علائم طبیعی هستند.

پس از مرخص شدن از بیمارستان، دارودرمانی و یک برنامه غذایی و توانبخشی قلبی دریافت می‌کنید. این برنامه‌ها‌ به شما کمک می‌کنند تا دوباره دچار حمله قلبی نشوید و قدرت عضلات قلب خود را بازیابی و بازسازی کنید. متخصصان تغذیه و رژیم‌درمانی و فیزیولوژیست‌های ورزشی می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.