دمانس یا زوال عقل، یک بیماری خاص نیست. بلکه یک اصطلاح کلی است که طیف وسیعی از علائم مانند مشکلات در حافظه، تفکر، زبان و قضاوت و تغییرات رفتاری را توصیف میکند. این علائم میتوانند ناشی از چندین بیماری مختلف باشند. به عنوان مثال، بیماری آلزایمر شایعترین علت زوال عقل است.
اصولاً بیماری آلزایمر با گذشت زمان بدتر میشود و بر قدرت حافظه، زبان و تفکر تأثیر میگذارد. بنابراین، زوال عقل و بیماری آلزایمر یکسان نیستند و تشخیص و تمایز میان آنها برای مدیریت علائم و درمان مهم است. در ادامه به جزئیات بیشتری از تفاوت دمانس و آلزایمر خواهیم پرداخت.
بیماری آلزایمر چیست؟
برای آگاهی از فرق دمانس و آلزایمر، لازم است ابتدا با آلزایمر آشنا شوید. این بیماری زمانی اتفاق میافتد که پروتئینهای غیرطبیعی در مغز تجمع پیدا کنند. معمولا این پروتئینها سلولهای مغز را احاطه کرده و در عملکرد و ارتباطات میان آنها اختلال ایجاد میکنند و در نهایت باعث مرگ آنها میشوند.
برخی از دانشمندان دریافتهاند که این تجمعات در نواحی خاصی از مغز ازجمله هیپوکامپ رخ میدهند. این ناحیه نقش مهمی در حافظه بلندمدت دارد.
معمولاً علائم ناشی از آلزایمر مانند از دست دادن قدرت حافظه، تفکر و استدلال، در ابتدا خفیف هستند. اما با گذشت زمان و تخریب سلولهای عصبی بیشتر، بدتر شده و شامل سردرگمی، تغییر در رفتار و مشکلات دیگر نیز میشوند. در این مرحله، زوال عقل شکل میگیرد.
بیماری دمانس چیست؟
دمانس، علائم و علل مختلفی دارد. چراکه در اثر آسیب، تحلیل یا از دست دادن سلولهای عصبی و اتصالات میان آنها در نواحی مختلف مغز ایجاد میشود.
حدود 60 تا 80 درصد افرادیکه زوال عقل دارند، مبتلا به آلزایمر هستند. اما سایر علل بروز دمانس عبارتند از:
- بیماری عروقی که از رسیدن خون به مغز جلوگیری میکند.
- بیماری لویی بادی که مانع از ارسال سیگنالهای شیمیایی توسط مغز میشود.
- فراموشی پیشانی گیجگاهی که باعث ایجاد تغییرات در قسمتهای جلویی و جانبی مغز میشود.
- پارکینسون
- هانتینگتون
- اختلال مزمن مصرف الکل
- دژنراسیون کورتیکوبازال
- هیدروسفالی
- اختلالات متابولیک مانند اختلالات کلیه و کبد و کمکاری تیروئید
- کمبود شدید ویتامین B12 و آهن
- تومورها یا عفونتهای خاص مغز
- آسیب یا سکته مغزی
شباهتهای دمانس و آلزایمر
اگرچه آلزایمر یک بیماری خاص است؛ اما مشابه سایر انواع زوال عقل علائمی مانند کاهش توانایی تفکر، اختلال حافظه و اختلال ارتباطی دارد. همچنین، گاهی روشهای تشخیصی و درمانی آلزایمر و دیگر انواع دمانس، همپوشانی دارند.
تشخیص آلزایمر نیاز به معاینه توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب، ارزیابی روانشناختی و عصبی و انجام آزمایشهای تصویربرداری از مغز مانند سی تی اسکن مغز و ام آر آی دیفیوژن دارد.
معمولاً برای تشخیص دمانس و بررسی علائم تشنج نیز همین روند طی میشود.
بررسی تفاوت های دمانس و آلزایمر
اصلیترین فرق دمانس و آلزایمر این است که زوال عقل یک اصطلاح کلی برای بیان گروهی از علائم است و به دلایل مختلفی بروز میکند. درحالیکه آلزایمر یک بیماری خاص مغزی است و دلیل مشخصی دارد. همچنین تغییرات در مغز مرتبط با بیماری آلزایمر، سالها قبل از بروز علائم زوال عقل آغاز میشوند.
در بخشهای قبلی، به تفاوت دمانس و آلزایمر از نظر علل اشاره کردیم. در این بخش به فرق دمانس و آلزایمر از نظر علائم و نحوه درمان خواهیم پرداخت.
تفاوت دمانس و آلزایمر از نظر علائم
علائم آلزایمر و زوال عقل ممکن است همپوشانی داشته باشند، اما تفاوتهایی نیز دارند. علائم آلزایمر عبارتند از:
- مشکل در یادآوری رویدادها یا مکالمات اخیر
- بیتفاوتی نسبت به بسیاری از مسائل
- افسردگی
- اختلال در قضاوت
- سرگردانی
- گیجی
- تغییرات رفتاری
- در مراحل پیشرفته بیماری، مشکل در صحبت کردن، بلع یا راه رفتن
از بارزترین علائم زوال عقل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات حافظه
- مشکلات در انجام فعالیتهای روزانه
- تغییرات عاطفی و رفتار
در هنگام تشخیص و بررسی فرق دمانس و آلزایمر، پزشک علاوهبر علائم ذکرشده به نکات دیگری نیز توجه میکند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به دمانس با اجسام لویی (LBD) در اغلب موارد علائم اولیه مانند توهم بینایی، اختلال تعادل و اختلالات خواب را تجربه میکنند. همچنین افراد مبتلا به زوال عقل ناشی از بیماری پارکینسون یا هانتینگتون، اغلب در مراحل اولیه بیماری حرکات غیرارادی دارند.
تفاوت دمانس و آلزایمر از نظر نحوه درمان
در حال حاضر درمان قطعی برای آلزایمر در دسترس نیست. اما گزینههایی برای کمک به مدیریت علائم و کاهش سرعت پیشرفت آن وجود دارند که عبارتند از:
- تجویز داروهایی مانند داروهای ضدروان ریشی و ضدافسردگی برای بهبود تغییرات رفتاری
- تجویز داروهای مهارکنندههای کولین استراز برای بهبود قدرت حافظه و قضاوت و به تاخیر انداختن بروز علائم شناختی و رفتاری
- داروهای مکمل مانند روغن نارگیل یا روغن ماهی برای تقویت عملکرد مغز
- تجویز داروهایی برای بهبود اختلالات خواب
در بیشتر موارد، زوال عقل قابل برگشت نیست. اما بسیاری از اشکال آن قابل درمان هستند. بههمیندلیل، معمولا پزشک ابتدا سعی میکند عامل بروز آن را برطرف کند. بهخصوص اگر ناشی از مصرف مواد مخدر و الکل، بروز تومور مغزی، اختلالات متابولیک یا هیپوگلیسمی (افت شدید قند خون) باشد.
همچنین دارودرمانی میتواند به مدیریت علائم زوال عقلی کمک کند. درمان دارویی دمانس عروقی با هدف جلوگیری از آسیب بیشتر به عروق خونی مغز و جلوگیری از سکته مغزی انجام میشود.
افراد مبتلا به زوال عقل برای افزایش کیفیت زندگی، لازم است از انواع تراپی مانند کاردرمانی و گفتاردرمانی نیز بهرهمند شوند.
جهت انجام انواع تصویربرداری در مرکز تصویربرداری بیمارستان عدل تهران با مدیریت دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
جهت انجام انواع تصویربرداری در مرکز تصویربرداری بیمارستان رسالت تهران زیر نظر دکتر تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۶۷۰۳۳۷۲
خدمات مراکز تصویربرداری دکتر تقی لو برای تشخیص دمانس و آلزایمر
این مراکز تصویربرداری علاوهبر اینکه امکان انجام انواع روشهای تصویربرداری پزشکی را دارد؛ بهصورت تخصصی در زمینه تصویربرداری عصبی پیشرفته نیز فعالیت میکند. بنابراین، اگر پزشک معالج شما با قصد بررسی تفاوت دمانس و آلزایمر و تمایز میان آنها دستور تصویربرداری داده است، میتوانید از خدمات این مراکز تخصصی بهرهمند شوید.
0 دیدگاه