منظور از بیماری انسفالیت (Encephalitis)، التهاب بافت مغز است. اگر این التهاب به سرعت کنترل نشود، ممکن است منجر به مرگ شود. زیرا می‌تواند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. از این رو، تشخیص و درمان فوری بیماری انسفالیت مهم است.
معمولاً انسفالیت با تب بالا و سردرد شروع شده و با گذشت زمان منجر به تشنج، گیجی، خواب‌آلودگی و حتی کما می‌شود. اگرچه بسته به علت، نحوه درمان آن متفاوت است، اما اکثر افراد نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند تا بتوانند تحت درمان‌های تخصصی قرار بگیرند.
بیماری انسفالیت چیست؟
انسفالیت یک بیماری نادر، جدی و تهدیدکننده زندگی است که در اثر عفونت ویروسی، باکتریایی و قارچی یا حمله اشتباه سلول‌های ایمنی، باعث التهاب مغز می‌شود.
طبق تحقیقات، در 70 درصد موارد در اثر عفونت ویروسی بروز می‌کند. همچنین، اغلب کودکان خردسال و افراد مسن درگیر آن می‌شوند.
علائم انسفالیت مغزی
علائم خفیف بیماری انسفالیت عبارتند از:
- تب
- استفراغ
- سردرد و گرفتگی گردن
- بی‌حالی و خستگی
در موارد جدی‌تر، بیمار ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- تب 39.4 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
- خواب‌آلودگی، توهم و گیجی شدید
- حرکات آهسته دست و پا در اثر سفتی عضلات و مشکل در راه رفتن
- از دست دادن قدرت حافظه
- تغییرات در بینایی
- مشکلات خواب
- اختلال در عملکرد مثانه و روده
- تشنج
- بیهوشی و کما
البته ممکن است نوزادان و کودکان خردسال علائم متفاوتی مانند موارد زیر از خود نشان دهند:
- استفراغ
- بروز برآمدگی در بخش فونتانل (ملاج) یا همان نقاط نرم جمجمه نوزاد
- گریه مداوم
- سفتی و خشکی بدن
- کاهش اشتها
انواع انسفالیت مغزی
دو نوع از این بیماری وجود دارد. هنگامی‌که ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به مغز باشد، با عنوان انسفالیت خودایمن یاد می‌شود. اما هنگامی‌که ناشی از عفونت باشد، انسفالیت عفونی نامیده می‌شود.
قابل ذکر است که انسفالیت عفونی نیز خود به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شود. انسفالیت عفونی اولیه زمانی رخ می‌دهد که یک ویروس یا باکتری مستقیم مغز و نخاع را آلوده کند. درحالی‌که نوع عفونی ثانویه زمانی بروز می‌کند که عفونت در جای دیگری از بدن شروع شده و سپس به مغز گسترش پیدا کند.
دلایل بروز بیماری انسفالیت چیست؟
ویروس‌ها شایع‌ترین علل بروز انسفالیت عفونی هستند و به ندرت ممکن است این بیماری توسط باکتری، قارچ یا انگل ایجاد شود. ویروس‌هایی که می‌توانند باعث التهاب مغز شوند، عبارتند از:
- ویروس‌های رایج مانند ویروس هرپس سیمپلکس، اپشتین‌بار، اچ‌آی‌وی و سیتومگالوویروس
- ویروس‌های دوران کودکی مانند ویروس سرخک، سرخجه، اوریون و آبله‌مرغان
- آربوویروس‌ها که از طریق پشه‌ها، کنه‌ها و سایر حشرات انتقال پیدا می‌کنند.
انسفالیت خودایمن زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های ایمنی بدن به اشتباه با تولید آنتی‌بادی، پروتئین‌ها و گیرنده‌های مغز را هدف قرار دهند. اگرچه هنوز علت دقیق بروز این مشکل مشخص نشده است؛ اما محققان معتقدند که ممکن است در اثر پاسخ بیش‌ازحد بدن به تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی سیستم عصبی یا حتی عفونت در بدن رخ دهد.
عوارض التهاب مغزی
معمولاً افراد مبتلا به نوع خفیف این بیماری طی چند هفته و بدون عوارض مزمن بهبود می‌یابند. در وضعیت شدید، التهاب می‌تواند به مغز آسیب جدی برساند و منجر به بروز عوارض زیر شود:
- خستگی مزمن
- ضعف یا عدم هماهنگی عضلات بدن
- افزایش فشار مغزی
- تغییر خلق‌وخو و شخصیت فرد
- مشکلات حافظه و زوال عقل جوانی
- تغییر قدرت شنوایی یا بینایی
- مشکل در صحبت کردن
- کما یا حتی مرگ
راه‌های تشخیص بیماری انسفالیت
پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی اورژانسی انجام می‌دهد و سوالاتی در مورد علائم شما می‌پرسد. درصورتی‌که به وضعیت شما مشکوک شود، در مرحله بعد برای تشخیص قطعی دستور انجام آزمایشات زیر را می‌دهد.
پونکسیون کمری
در پونکسیون کمری، پزشک یک سوزن را در قسمت پایین کمر وارد می‌کند تا بتواند نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی جمع‌آوری کند. سپس نمونه برای آزمایش و بررسی وجود هرگونه عفونت و آنتی‌بادی‌های خودایمن به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
آزمایش خون
می‌تواند نوع عفونت مغز را شناسایی کند. اغلب همراه با سایر آزمایشات انجام می‌شود.
تصویربرداری از مغز
معمولا تصویربرداری در قالب سی تی اسکن مغز یا ام آر آی مغز انجام می‌شود. زیرا این روش‌ها علاوه‌بر کمک به تشخیص هرگونه تغییرات و التهاب در ساختار مغز، می‌توانند به رد سایر علل احتمالی بروز علائم مانند سکته یا تومور مغزی نیز کمک کنند.
الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغزی
در این روش به کمک قرار دادن الکترودهای فلزی کوچک روی پوست سر، فعالیت مغز ثبت می‌شود. بدین‌شکل پزشک می‌تواند با شناسایی تغییرات در الگو امواج مغزی، به مناطقی از مغز که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و منبع عفونت و التهاب دست پیدا کند.
بیوپسی مغز
در بیوپسی یا نمونه برداری مغز، پزشک برای بررسی عفونت نمونه‌های کوچکی از بافت مغز جمع‌آوری می‌کند. این روش به ندرت انجام می‌شود، زیرا عوارض زیادی دارد. معمولا در شرایطی تجویز می‌شود که پزشک نتواند علت التهاب مغز را تعیین کند یا درمان‌های صورت‌گرفته مؤثر نباشد.
جهت تشخیص انسفالیت در مراکز تصویربرداری دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۲۰۶۵۸۸۰
راه‌های درمان بیماری انسفالیت مغزی
برای درمان بیماری انسفالیت خفیف، معمولاً پزشک روش‌های زیر را توصیه می‌کند:
- استراحت مداوم
- مصرف مایعات زیاد
- مصرف داروهای ضدالتهاب
- داروهای ضدتهوع و استفراغ
- مصرف داروهای ضدتشنج
اگر عامل بروز آن عفونت ویروسی باشد، همزمان داروهای ضدویروسی نیز تجویز می‌شوند.
اما اگر عامل آن خودایمن باشد، داروهای سرکوب‌کننده یا تعدیل‌کننده سیستم ایمنی بدن تجویز می‌شوند.
گاهی نیز لازم است روش پلاسمافرز برای تعویض پلاسمای خون بیمار به‌منظور حذف آنتی‌بادی‌های خودایمن انجام شود.
درشرایطی‌که تومور عامل پاسخ بیش‌ازحد سیستم ایمنی بدن است، احتمال انجام جراحی، پرتودرمانی یا شیمی درمانی برای حذف آن وجود دارد.
روش‌های کنترل عوارض
به‌منظور کنترل عوارض این بیماری، معمولاً پزشک به سراغ روش‌های زیر نیز می‌رود:
- توانبخشی مغز در جهت بهبود قدرت شناخت و حافظه مغز
- فیزیوتراپی با هدف بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری، تعادل و هماهنگی عضلات بدن
- کاردرمانی در جهت بهبود مهارت‌های بیمار برای انجام کارهای روزانه
- گفتاردرمانی برای بهبود نحوه صحبت کردن بیمار
- روان‌درمانی برای بهبود اختلالات رفتاری یا رسیدگی به تغییرات شخصیتی بیمار
طول درمان انسفالیت چقدر است؟
اگرچه روش‌های فعلی کمک زیادی به درمان این بیماری می‌کنند؛ اما در برخی موارد، ممکن است باعث بروز مشکلات و عوارض طولانی‌مدت شود. از این رو، بهبودی کامل از آن اغلب 2 یا 3 ماه طول می‌کشد.
0 دیدگاه