ام آر آی فانکشنال یا عملکردی یا اف آر آی چیست؟

 ام آر آی فانکشنال یا عملکردی به اختصار اف ام آر آی (fMRI) یک نوع خاصی از ام آر آی است که به بررسی فعالیت مغز و نحوه کارکرد آن می‌پردازد.

در اف ام آر آی، فعالیت مغز براساس اندازه گیری تغییرات خونرسانی به بخش‌های مختلف سنجیده می‌شود.

زمانی که یک بخش از مغز فعال می‌شود، نیاز به اکسیژن بیشتری دارد و در نتیجه خون بیشتری به آن ناحیه جریان می‌یابد. در ام آر آی فانکشنال با اندازه گیری این تغییرات جریان خون نقشه‌ای از فعالیت مغز به دست می‌آید.

این تکنیک برای بررسی نحوه کارکرد مغز در حالت‌های مختلف، از جمله در حالت استراحت، یادگیری، حافظه، تشخیص و تصمیم گیری به کار برده می‌شود.

 همچنین اف ام آر آی در تشخیص و درمان بیماری‌های مغزی مانند آلزایمر، اسکیزوفرنی و اختلالات خلقی نقش مهمی دارد.

ام آر آی فانکشنال چگونه انجام می‌شود؟

بررسی با استفاده از تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI) عبارت است از یک فرآیند نسبتاً پیچیده که شامل چندین مرحله است:

1. پیش آماده سازی: قبل از آزمایش، باید اطمینان حاصل شود که هیچ ماده فلزی روی بدن یا در بدن خود ندارید. همچنین مرکز تصویربرداری دستورالعمل های لازم مانند محدودیت های جسمی، غذایی و غیره را به شما ارائه خواهد داد که باید به صورت کامل رعایت کنید.
2. آزمایش: در یک تونل باریک در دستگاه MRI قرار خواهید گرفت. در حین فرایند، ممکن است از شما خواسته شود که کارهای خاصی انجام دهید. به عنوان مثال تصاویری را باید مشاهده کنید، صداهایی را گوش دهید و یا حرکاتی انجام دهید. هدف از این فعالیت‌ها تحریک بخش‌های مختلف مغز و مشاهده فعالیت مغزی است.
3. تصویربرداری: در حین انجام این فعالیت‌ها، دستگاه با استفاده از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی، تصاویر کاربردی از بخش‌های مختلف مغز می‌گیرد. همچنین تغییرات جریان خون به ناحیه‌های فعال مغز را ثبت می‌کند که این تغییرات می‌تواند نشان دهنده فعالیت آن ناحیه از مغز باشد.
4. تجزیه و تحلیل داده‌ها: پس از آن، تصاویر از اف ام آر آی برای تجزیه و تحلیل به یک کامپیوتر منتقل می‌شوند. این تصاویر می‌توانند به محققین نشان دهند که کدام بخش‌های مغز در طول فعالیت‌های مختلف فعال شده‌اند. این اطلاعات می‌توانند به محققین کمک کنند تا درک بهتری از نحوه کارکرد مغز و ارتباط بین بخش‌های مختلف آن داشته باشند.

چه مواقعی باید اف ام آر آی انجام دهیم؟

تکنیک تصویربرداری با ام آر آی فانکشنالی یا عملکردی در موارد متعددی استفاده می‌شود:

تشخیص بیماری‌های مغزی

می‌تواند برای تشخیص و مدیریت بیماری‌های مغزی مانند تومورهای مغزی، اختلالات عصبی و بیماری‌های روانی مانند افسردگی یا اختلال وسواس فکری استفاده شود.

برنامه‌ریزی جراحی

در مواردی که جراحی مغز لازم باشد، ام آر آی فانکشنال می‌تواند به جراحان کمک کند تا مکان دقیق تومور یا منطقه آسیب دیده را مشخص کنند و همچنین درک بهتری از نحوه کارکرد مناطق اطراف داشته باشند. این امر می‌تواند به جلوگیری از آسیب به مناطق حیاتی مغز کمک فراوانی کند.

تجزیه و تحلیل رفتار و عملکرد مغز

همچنین می‌تواند در مطالعات روان‌شناسی و رفتاری برای درک بهتر نحوه کارکرد مغز در حین فعالیت‌های روانی و اجتماعی مختلف استفاده شود.

قبل از انجام آزمایش چه کارهایی کنیم؟

قبل از انجام آزمایش اف ام آر آی، چند نکته مهم وجود دارد که باید در نظر گرفت:

باید هرگونه شرایط پزشکی خاصی که مبتلا هستید را به پزشک خود بگویید. شرایطی مانند بارداری، بیماری کلیوی، اختلالات عصبی و حتی بیماری‌های روانی.

اگر ایمپلنت‌های فلزی مانند پیس‌میکر، پمپ انسولین، پروتز گوش یا سایر وسایل الکترونیکی دارید، باید به پزشک خود اطلاع دهید. دستگاه ام آر آی یک میدان مغناطیسی قوی ایجاد می‌کند که می‌تواند با این دستگاه‌ها تداخل کند.

باید لباسی بپوشید که هیچ فلزی در آن نباشد، زیرا فلزات می‌توانند با میدان مغناطیسی MRI تداخل ایجاد کنند.

در برخی موارد، ممکن است از شما خواسته شود که قبل از آزمایش ناشتا باشید. در طول فرآیند اف ام آر آی، باید برای مدت‌ زمانی بین 30 تا 60 دقیقه ثابت بمانید.

به یاد داشته باشید که پزشک یا رادیولوژیست شما بهترین منبع اطلاعات برای آماده‌سازی برای آزمایش ام آر آی فانکشنال است. بنابراین اگر سوالی دارید، حتماً از آن‌ها بپرسید.

جهت انجام انواع تصویربرداری در مرکز تصویربرداری بیمارستان عدل تهران زیر نظر دکتر آیدین تقی لو، با شماره زیر تماس بگیرید: