نارسایی قلبی یکی از شایع‌ترین مشکلات قلبی است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به‌شکل قابل توجهی کاهش دهد. همچنین در موارد شدید، تهدیدکننده زندگی بیمار است. تشخیص به‌موقع و دقیق نارسایی قلبی، نقش حیاتی در جلوگیری از پیشرفت علائم و بهبود نتایج درمان دارد.
ازآنجا‌که نارسایی قلب و عروق می‌تواند با طیف گسترده‌ای از علائم همراه باشد، شناسایی آن نیازمند ترکیبی از معاینات بالینی، تصویربرداری و آزمایش‌های تخصصی است.
نارسایی قلبی چیست؟
نارسایی قلبی یک اختلال مزمن است که در آن قلب قادر به پمپاژ خون به‌میزان کافی برای تامین نیازهای بدن نیست. قلب همچنان کار می‌کند، اما به‌دلیل کاهش توانایی پمپاژ، خون در بخش‌هایی از بدن (ریه‌ها، پاها و مچ‌ها) تجمع می‌یابد.
این مشکل معمولاً در سنین بالا شایع‌تر است، اما در هر سنی ممکن است رخ دهد.
معمولاً نارسایی قلبی به‌مرور زمان شدت می‌یابد؛ بنابرین باید هرچه سریعتر تشخیص و درمان شود.
علائم نارسی قلبی
علائم نارسایی قلبی می‌تواند به‌تدریج یا ناگهانی ظاهر شود و شدت آن‌ها از خفیف تا شدید متفاوت است. مهم‌ترین علائم عبارتند از:
تنگی نفس
این علامت ممکن است هنگام فعالیت یا حتی در حالت استراحت و درازکشیدن ایجاد شود. دلیل آن تجمع خون و مایعات در ریه‌هاست که تبادل اکسیژن را دشوار می‌کند.
خستگی و ضعف
به‌دلیل کاهش خون‌رسانی به ماهیچه‌ها و اندام‌ها، فعالیت‌های روزمره به‌سرعت خسته‌کننده می‌شوند و احساس ضعف عمومی ایجاد می‌شود.
تورم در پاها، مچ‌ها و پاها
تجمع مایعات در بافت‌های بدن باعث ورم می‌شود. این علامت معمولاً در انتهای روز یا بعد از ایستادن طولانی واضح‌تر است.
ضربان قلب سریع یا نامنظم و نیاز به ادرار شبانه
قلب برای جبران کاهش پمپاژ، سریعتر یا با ریتم نامنظم می‌زند که ممکن است احساس تپش یا لرزش قلب ایجاد کند. همچنین تجمع مایعات در طول روز باعث می‌شود شب‌ها ادرار، بیش‌ازحد دفع گردد.
کاهش توانایی ورزش و فعالیت بدنی
کمبود خون‌رسانی و اکسیژن کافی باعث می‌شود تحمل بدن در فعالیت‌های جسمانی کاهش یابد.
سرفه یا خس‌خس و تورم شکم
تجمع مایعات در ریه‌ها می‌تواند باعث سرفه خشک یا همراه با خلط سفید، صورتی یا کمی خون‌آلود شود. همچنین تجمع مایعات در شکم و بافت‌ها باعث احساس پری یا نفخ و افزایش سریع وزن می‌شود.
تهوع و اختلال در تمرکز و کاهش هوشیاری
کاهش جریان خون به دستگاه گوارش می‌تواند باعث اختلال در هضم و کاهش اشتها شود. همچنین کاهش خون‌رسانی به مغز می‌تواند منجر به سردرگمی، ضعف حافظه و کاهش تمرکز شود.
روش‌های تشخیص نارسایی قلبی
تشخیص نارسایی قلبی یک فرآیند جامع است که ترکیبی از بررسی تاریخچه پزشکی، معاینات بالینی و آزمایش‌های تخصصی را شامل می‌شود. در ادامه هرکدام از این روش‌ها را بررسی می‌کنیم.
بررسی تاریخچه پزشکی و عوامل خطر
پزشک ابتدا درباره علائم بیمار، شرایط محیطی زندگی فرد و سابقه بیماری‌های قلبی و غیرقلبی سوال می‌کند.
این مرحله شامل بررسی فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های عروق کرونر، سابقه خانوادگی مشکلات قلبی یا مرگ ناگهانی، مصرف دخانیات و الکل، داروها و درمان‌های قبلی مانند شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی است.
معاینه فیزیکی
در معاینه فیزیکی، پزشک با استفاده از گوشی پزشکی، به صدای قلب و ریه‌ها را گوش می‌دهد. برای تشخیص، او به‌دنبال علائمی مثل صداهای غیرطبیعی قلب، تورم پاها و شکم و بزرگ‌شدن رگ‌های گردنی است.
این معاینه پایه تشخیص بالینی را تشکیل می‌دهد و می‌تواند نشان‌دهنده میزان پیشرفت بیماری باشد.
آزمایش خون
انواع آزمایش‌های خون می‌تواننند بیماری‌هایی که روی قلب تاثیر می‌گذارند را شناسایی کنند. همچنین سطح پروتئینی خاص را اندازه‌گیری می‌کنند که در نارسایی قلبی افزایش می‌یابد.
رادیوگرافی قفسه سینه
تصویر رادیوگرافی از قلب و ریه‌ها وضعیت ساختار قلب، اندازه آن و تجمع مایعات در ریه‌ها را نشان می‌دهد. این روش به پزشک کمک می‌کند مشکلات ناشی از نارسایی قلبی را به‌سرعت تشخیص دهد.
الکتروکاردیوگرام
نوار قلب سریع و بدون درد، فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. از طریق آن می‌توان ریتم قلب، ضربان سریع یا کند و مشکلات هدایت الکتریکی را تشخیص داد.
اکوکاردیوگرافی و ضریب تخلیه
اکوکاردیوگرافی با امواج صوتی، تصاویر زنده‌ای از ساختار قلب، عملکرد دریچه‌ها و جریان خون ارائه می‌دهد. ضریب تخلیه (Ejection Fraction)، درصد خون خارج‌شده از قلب در هر ضربان را نشان می‌دهد و در تعیین نوع نارسایی قلبی و هدایت درمان کاربرد دارد.
آزمایش استرس یا ورزش
در تست استرس، بیمار روی تردمیل یا دوچرخه ثابت فعالیت می‌کند و قلب تحت نظارت قرار می‌گیرد تا پاسخ آن به فعالیت جسمانی بررسی شود. اگر بیمار نتواند ورزش کند، داروهایی جایگزین برای شبیه‌سازی اثر ورزش استفاده می‌شوند.
تصویربرداری پیشرفته
سی تی اسکن قلب تصاویر مقطعی دقیق و ام آر آی قلب تصاویر با جزئیات بالاتر از ساختار و عملکرد قلب ارائه می‌دهند.
سی تی آنژیوگرافی کرونری نیز یک روش غیرتهاجمی مفید برای تشخیص اختلالات عروق است که با دستگاه سی تی اسکن و تزریق ماده حاجب داخل رگ بازو، تصاویر سه بعدی از شریان‌های کرونری تولید می‌کند.
آنژیوگرافی قلبی
در روش آنژیوگرافی قلب، پزشک با واردکردن کاتتر و تزریق ماده حاجب، انسداد یا تنگی شریان‌های قلب را مشاهده می‌کند. این تست برای تشخیص مشکلات عروق کرونر که ممکن است منجر به نارسایی قلبی شوند، اهمیت دارد.
نمونه‌برداری از عضله قلب
در موارد نادر، قطعات بسیار کوچک از عضله قلب برداشته و بررسی می‌شوند تا بیماری‌های خاص عضله قلب که باعث نارسایی می‌شوند، تشخیص داده شود. این روش بیشتر در شرایط پیچیده و غیرمعمول به کار می‌رود.
جهت تشخیص نارسایی قلبی می‌توانید به صورت آنلاین نوبت خود را از مراکز تصویربرداری دکتر تقی لو دریافت کنید:
آیا می‌توان از نارسایی قلبی پیشگیری کرد؟
پیشگیری از نارسایی قلبی عمدتاً با کنترل عوامل خطر و سبک زندگی سالم ممکن است.
درمان و مدیریت بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی و بیماری‌های عروق کرونر نقش حیاتی دارند. ترک سیگار و مواد مخدر، ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و حفظ وزن مناسب، فشار روی قلب را کاهش می‌دهد. مدیریت استرس، خواب کافی و مصرف داروها طبق دستور پزشک نیز موثر است.
حتی اگر سن یا سابقه خانوادگی تغییرناپذیر باشد، رعایت این نکات شانس بروز نارسایی قلبی را کاهش می‌دهد و سلامت قلب را در طولانی‌مدت تضمین می‌کند.
بیشتر بخوانید: سی تی آنژیوگرافی قلب چیست؟
0 Comments