شاید برای کسانی که آرزوی یک چرت کوتاه روزانه را دارند، شنیدن اینکه برخی از افراد با اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا دست‌وپنجه نرم می‌کنند، کمی عجیب باشد. این اختلال موجب می‌شود که فرد بعد از جلسه کاری، کلاس و فعالیت‌های روزمره چندین بار در طول روز به‌خواب برود.
این مشکل به دو نوع پرخوابی اولیه و پرخوابی ثانویه تقسیم می‌شود و می‌تواند فعالیت‌های روزانه فرد را با اختلال مواجه سازد.
اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا چیست؟
اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا حالتی است که فرد در طول روز با خواب‌آلودگی شدید و مداوم روبه‌رو می‌شود. این مشکل حتی اگر بیمار شب قبل به اندازه کافی خوابیده باشد، نیز رخ می‌دهد.
هایپرسومنیا فراتر از یک خستگی ساده و نیاز به چرت کوتاه در میانه روز است. افرادی که دچار پرخوابی هستند، به‌صورت ناخواسته و چندین بار در طول روز به خواب می‌روند.
پرخوابی می‌تواند زندگی روزمره افراد را به‌طور جدی مختل کند؛ کاهش تمرکز و کارایی در محیط کار یا مدرسه، دشواری در حفظ روابط اجتماعی و خانوادگی از پیامدهای این اختلال هستند.
علاوه‌براین خواب‌آلودگی شدید احتمال وقوع حوادث مانند تصادفات رانندگی یا آسیب در محل کار را نیز افزایش می‌دهد.
دلایل پرخوابی چیست؟
محققان هنوز به‌طور کامل از دلایل بروز این نوع اختلال خواب اطلاع ندارد. اما به‌طور کلی، عوامل زیر را در ایجاد اختلال پرخوابی مرتبط می‌دانند:
- فعال شدن بیش از حد سیستم ایمنی بدن بعد از ابتلا به برخی ویروس‌ها
- ایجاد تغییراتی در ساختار مغز
- عوامل وراثتی و ژنتیکی
- اختلال در عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی
علائم هایپرسومنیا
علائم اختلال پرخوابی در همه افراد ممکن است یکسان نباشد اما اغلب شامل موارد زیر است:
- خواب‌آلودگی شدید و مکرر در طول روز
- احساس اضطراب، بی‌قراری یا تحریک‌پذیری
- کاهش سطح انرژی و زود خسته شدن
- سخت بیدار شدن صبح‌ها یا پس از چرت روزانه
- گیجی، سنگینی یا عصبانیت هنگام بیدار شدن
- توهم
- بروز سردردهای مکرر
- کم شدن اشتها
- مشکلات حافظه
- ناآرامی و بی‌قراری بدنی یا ذهنی
- تجربه فلج خواب
- خوابیدن بیش از ۱۱ ساعت و همچنان احساس خواب‌آلودگی
- چرت روزانه بدون افزایش هوشیاری
انواع اختلال پرخوابی
همان‌طور که ابتدای متن اشاره کردیم، اختلال پرخوابی اغلب به دو دسته کلی پرخوابی اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.
پرخوابی اولیه
زمانی که اختلال پرخوابی به‌تنهایی وجود دارد و ناشی از بیماری دیگر یا شرایط مشخص نیست.
انواع پرخوابی اولیه عبارتند از:
- پرخوابی بدون علت شناخته-شده (Idiopathic Hypersomnia)
- سندرم کلاین-لوین
- نارکولپسی
پرخوابی ثانویه
زمانی که پرخوابی ناشی از یک بیماری، عفونت یا عامل خارجی است. این عوامل می‌توانند یکی از موارد زیر باشند:
- مصرف الکل یا مواد
- بیماری‌هایی که روی مغز و سیستم عصبی مرکزی، تاثیر منفی می‌گذارند؛ مانند افسردگی
- آسیب‌های به سر
- داروهایی مانند آرام‌بخش‌ها، شل‌کننده‌های عضلانی، داروهای ضد روان پریشی
- کم‌خوابی مزمن، آپنه خواب یا کیفیت بد خواب (مثلاً خواب مختل شده)
تشخیص اختلال پرخوابی چگونه انجام می‌شود؟
برای تشخیص اختلال پرخوابی، پزشک ابتدا به علائم و تاثیر آن‌ها بر زندگی روزانه فرد توجه می‌کند. در هنگام معاینه باید اطلاعات کامل در اختیار پزشک قرار بگیرد. به‌طور مثال، بیمار باید بگوید که خواب وی قبلاً چگونه بوده و اکنون چه تغییراتی کرده است.
در برخی مواقع، برای تشخیص اختلال پرخوابی از بیمار خواسته می‌شود که الگوی خواب خود مانند زمان خوابیدن و بیدار شدن را یادداشت کند.
همچنین، در برخی موارد پزشک از بیمار می‌خواهد از دستگاهی مشابه ساعت هوشمند که به نام اکتی گراف شناخته می‌شود، استفاده کند. این دستگاه به بررسی و ضبط الگوهای خواب و بیداری بیمار می‌پردازد.
پزشک می‌تواند از مجموعه‌ای از آزمایش‌ها نیز برای تایید تشخیص پرخوابی استفاده کند. از جمله این آزمایش‌ها می‌توان به مطالعه خواب، آزمایش تاخیر خواب چندگانه (MLST) و استفاده از پرسشنامه‌هایی مانند مقیاس اپورث اشاره کرد.
جهت تشخیص اختلال پرخوابی می‌توانید به صورت آنلاین نوبت خود را از مراکز تصویربرداری دکتر تقی لو دریافت کنید:
درمان اختلال پرخوابی ممکن است؟
بله، درمان پرخوابی شامل ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی و مصرف داروهای خاص است که با توجه به نیاز فرد تجویز می‌شود و در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.
داروها برای افزایش هوشیاری
در برخی موارد، پزشک داروهایی را برای کمک به بیدار ماندن در طول روز تجویز می‌کند. این داروها معمولاً برای افرادی که پرخوابی شدید دارند، استفاده می‌شوند تا خواب‌آلودگی‌شان در طول روز کاهش یابد.
بهبود بهداشت خواب
برنامه‌ریزی برای خوابیدن و محیط مناسب، تاثیر زیادی بر کیفیت خواب شما دارد. داشتن یک روتین ثابت برای خواب از جمله رفتن به رختخواب و بیدار شدن در زمان‌های معین به تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن شما کمک می‌کند.
همچنین، بهتر است چند ساعت قبل از خواب از مصرف مواد محرک مانند کافئین و الکل خودداری کنید و فعالیت‌های بدنی سنگین نیز انجام ندهید.
درمان مشکلات مربوط به سلامت روان
در بسیاری از موارد، اختلال خواب به‌دلیل مشکلات روحی و روانی مانند اضطراب، استرس یا افسردگی ایجاد می‌شود. در چنین شرایطی، مشاوره با یک روانپزشک به فرد کمک می‌کند تا این مشکلات را تشخیص دهد.
درمان‌های خاص برای پرخوابی ثانویه
اگر پرخوابی ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد، درمان علت اصلی به کنترل یا از بین بردن پرخوابی کمک می‌کند.
به‌عنوان مثال، اگر پرخوابی به‌دلیل اختلالاتی مانند نارکولپسی یا مشکلات دیگر باشد؛ پزشک برای مدیریت آن بیماری‌ها، داروهای خاصی تجویز می‌کند.
بیشتر بخوانید: تست خواب
برای تشخیص و درمان به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟
اگر دائما خوابتان می‌آید و این روند زندگی روزمره شما را مختل ساخته است باید برای درمان آن اقدام کنید. برای تشخیص اختلال پرخوابی می‌توانید به متخصص روانپزشک (ترجیحاً متخصص خواب) و متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا وضعیت سلامت شما مورد بررسی قرار گیرد.
0 Comments