سفالومتری یا رادیوگرافی سفالومتریک نوعی فناوری تخصصی اشعه ایکس است که به‌طور گسترده در ارتودنسی دندان برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل تراز فک، دندان‌ها و ساختارهای جمجمه و صورت استفاده می‌شود. برخلاف اشعه ایکس استاندارد که بر روی یک ناحیه موضعی مانند دندان یا استخوان تمرکز می‌کنند، اشعه ایکس سفالومتریک نمای وسیع‌تر و جانبی‌تری از سر را ثبت می‌کند و بینش‌های مهمی در مورد تقارن صورت، روابط فک و ساختار راه هوایی ارائه می‌دهد.

سفالومتری چیست؟

سفالومتری نوعی تصویربرداری دندان با اشعه ایکس است که عمدتاً در حوزه ارتودنسی کاربرد دارد. رادیوگرافی سفالومتریک تصویری دقیق از نمای جانبی سر، فک و دندان‌ها فراهم می‌کند.

این روش فراتر از رادیوگرافی‌های معمولی است و کل ساختارهای صورت و جمجمه را در بر می‌گیرد تا متخصصان بتوانند رشد فک، موقعیت دندان‌ها و نسبت‌های صورت را به‌طور جامع بررسی کنند.

کاربردهای سفالومتری

این نوع رادیوگرافی دندان در موارد زیر کاربرد دارد:

برنامه‌ریزی ارتودنسی

این تصاویر به ارتودنتیست‌ها کمک می‌کند تا نحوه قرارگیری دندان‌ها، زاویه فک‌ها و نسبت‌های صورت را با دقت تحلیل کرده و مناسب‌ترین طرح درمان را انتخاب کنند.

این روش برای تشخیص مشکلاتی مانند اوربایت، آندربایت، کراس‌بایت و ناهنجاری‌های رشد فکی نیز بسیار کاربردی است.

بررسی مشکلات مفصل فکی-گیجگاهی (TMJ)

سفالومتری برای بررسی وضعیت مفصل فکی و تشخیص اختلالات مربوط به آن مانند درد، صدادادن یا محدودیت در حرکت فک به کار می‌رود. همچنین در پیگیری روند درمان نیز استفاده می‌شود.

ارزیابی انسداد مجاری تنفسی و آپنه خواب

ازآنجا‌که در این نوع تصویربرداری بافت‌های نرم نیز قابل مشاهده‌اند، رادیوگرافی سفالومتریک برای بررسی انسداد راه هوایی و تشخیص آپنه خواب مفید است. در صورت نیاز، این تصاویر به متخصص خواب یا جراح فک کمک می‌کند درمان مناسب را برنامه‌ریزی کند.

تشخیص شکستگی‌ها و دندان‌های نهفته

در صورت آسیب‌های تروماتیک یا وجود دندان نهفته، این روش می‌تواند محل دقیق شکستگی یا موقعیت دندان نهفته را مشخص کرده و روند درمانی را هدایت کند.

بررسی رشد و پیش‌بینی تغییرات ساختاری

در بیماران در حال رشد، سفالومتری برای پیش‌بینی رشد فک و تغییرات ساختار چهره بسیار مهم است. این اطلاعات برای تصمیم‌گیری در مورد زمان مناسب شروع درمان ارتودنسی حیاتی است.

تحلیل ریشه‌ها و ساختار دندان‌ها

سفالومتری اطلاعات دقیقی درباره موقعیت، طول و زاویه ریشه دندان‌ها ارائه می‌دهد که در تصمیم‌گیری برای درمان‌های ارتودنسی یا جراحی‌های دهان نقش مهمی دارد.

آموزش و مشاوره به بیمار

با استفاده از تصاویر دیجیتال دندانی، دندان‌پزشکان می‌توانند مشکلات بیمار را به‌صورت تصویری توضیح داده و او را در تصمیم‌گیری درمانی مشارکت دهند. همچنین امکان ذخیره، بازیابی و به‌اشتراک‌گذاری این تصاویر، همکاری بین متخصصان را تسهیل می‌کند.

تشخیص سایر مشکلات

 از آنجایی که تصویربرداری سفالومتریک، نمای وسیعی از سر، گردن و دهان ارائه می‌دهد، ممکن است برای آسیب‌های مختلف توصیه شود.

جهت انجام انواع تصویربرداری دندان و رزرو وقت می‌توانید از طریق لینک زیر اقدام کنید:

نحوه انجام تصویربرداری سفالومتری

فرایند تصویربرداری کاملاً بدون درد است و معمولاً در مدت زمان کوتاهی انجام می‌شود.

در این روش، بیمار در موقعیتی ثابت قرار می‌گیرد، به‌طوری‌که سر بین دو بازوی دستگاه باشد؛ یکی از بازوها حاوی گیرنده تصویر (یا فیلم) و دیگری بازوی چرخشی دستگاه است. موقعیت بدن و ثبات سر در حین تصویربرداری نقش مهمی در وضوح و دقت تصویر نهایی دارد.

بازوی چرخان دستگاه از کنار سر بیمار عبور می‌کند و تصویری جانبی از سر، فک، دندان‌ها و ساختارهای صورت ثبت می‌کند. این مرحله تنها حدود ۱۰ ثانیه طول می‌کشد.

پس از گرفتن تصاویر، داده‌ها به‌صورت دیجیتال پردازش یا به‌صورت فیلم ظاهر می‌شوند. این بخش ممکن است چند دقیقه زمان ببرد.

مراقبت‌های ضروری قبل و بعد از رادیوگرافی سفالومتریک

برای رادیوگرافی سفالومتریک، معمولاً مراقبت خاصی قبل یا بعد از آن لازم نیست. می‌توانید بلافاصله پس از تصویربرداری به فعالیت‌های عادی خود بازگردید.

بااین‌حال، اگر باردار هستید یا فکر می‌کنید که ممکن است باردار باشید یا اگر چشم مصنوعی دارید، باید به تکنسین رادیولوژی اطلاع دهید. زیرا این موارد می‌توانند بر تصویربرداری تأثیر بگذارند.

همچنین هرگونه جواهرات، عینک یا سایر اشیاء فلزی را که ممکن است در تصویر تداخل ایجاد کنند، در بیاورید.

عوارض و خطرات سفالومتری

نگرانی‌ رایج در مورد سفالومتری، مربوط به قرارگرفتن در معرض اشعه ایکس است. با این حال، میزان اشعه‌ای که در این تصویربرداری دریافت می‌شود، معمولاً معادل چند روز قرار گرفتن در برابر اشعه‌های طبیعی خورشید است. به‌عنوان مثال، خطر ایجاد سرطان در اثر یک عکس ساده از دندان، کمتر از یک در یک‌میلیون تخمین زده شده است.

با وجود اینکه تماس با اشعه ممکن است در موارد نادر و طی سال‌ها یا دهه‌ها باعث بروز عوارضی مانند سرطان شود. این احتمال بسیار پایین است و معمولاً مزایای تشخیص و درمان دقیق بسیار بیشتر از این ریسک جزئی است.