سردرد گردنی یا سرویکوژنیک، در اثر اختلالات عضلانی، مفصلی یا عصبی در ناحیه گردن ایجاد می‌شود و معمولاً با درد، محدودیت حرکتی و احساس فشار در پشت سر همراه است.

در این متن به توضیح سردرد گردنی، علائم و نشانه‌ها، دلایل بروز، روش‌های تشخیص، پیشگیری و درمان آن می‌پردازیم.

سردرد گردنی یا سرویکوژنیک چیست؟

سردرد گردنی یا سرویکوژنیک نوعی سردرد ثانویه است که ریشه آن به دلیل وجود مشکلاتی در ناحیه گردن و ستون فقرات برمی‌گردد.

در این حالت درد از عضلات، مفاصل یا اعصاب گردن به سمت سر منتقل می‌شود و به سردرد پشت سر، شقیقه یا اطراف چشم‌ها می‌انجامد.

آیا سردرد گردنی خطرناک است؟

در بیشتر موارد سردرد گردنی خطر جانی ندارد، اما می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر در ناحیه گردن یا ستون فقرات باشد.

گاهی سردرد پس از آسیب‌هایی مانند ضربه، کشیدگی شدید عضلات یا حتی شکستگی استخوان‌های گردن ایجاد می‌شود. در برخی موارد نیز ممکن است ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای باشد که به بررسی دقیق‌تری نیاز دارند.

سردرد سرویکوژنیک اغلب با درمان‌های فیزیوتراپی، دارودرمانی یا اصلاح وضعیت بدن بهبود می‌یابد. اما اگر درد شما پس از آسیب‌دیدگی آغاز شده، شدت آن رو به افزایش است یا با گذر زمان از بین نمی‌رود؛ باید تحت درمان جدی‌تری قرار بگیرید.

علائم سردرد گردنی

• حرکت دادن گردن سخت‌تر از حالت عادی می‌شود.
• احساس درد یا سنگینی در گردن وجود دارد.
• دردی ثابت و مداوم که حالت ضربانی ندارد.
• معمولاً از بخش پایینی سر آغاز می‌شود و به سمت یک طرف یا جلو گسترش می‌یابد.
• درد هنگام سرفه، عطسه یا نفس عمیق کشیدن افزایش می‌یابد.
• دوره‌های درد طولانی که ممکن است چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشند.

بیشتر بخوانید: سردرد تنشی چیست؟

علت بروز سردرد سرویکوژنیک چیست؟

 هر عاملی که بر مهره‌های بالایی گردن (C1 تا C3) یا ساختارهای متصل به آن تاثیرگذار باشد، می‌تواند باعث بروز سردرد گردنی می‌شود. دلایل دیگر بروز این نوع سردرد را عنوان می‌کنیم:

• آرتروز گردن: ساییدگی یا فرسایش مفاصل بین مهره‌های گردنی یکی از علل شایع سردرد است. در این حالت، مفاصل ملتهب می‌شوند و اعصاب اطراف را تحریک می‌کنند، در نتیجه درد از گردن به سر منتقل می‌شود.
• فشار یا گیر افتادن عصب: زمانی که یکی از اعصاب گردنی به‌ویژه در ناحیه C2 یا C3 تحت فشار قرار گیرد، ممکن است درد شدیدی در پشت سر یا شقیقه‌ها ایجاد شود.
• بیرون‌زدگی دیسک گردنی: اگر دیسک بین مهره‌ها از جای خود خارج شود، می‌تواند بر اعصاب گردن فشار وارد کند و موجب درد ناحیه گردن و سر شود.
• آسیب‌های فیزیکی مانند ضربه شلاقی: این آسیب معمولاً در اثر تصادف یا حرکات ناگهانی سر به جلو و عقب رخ می‌دهد و به کشیدگی شدید عضلات و رباط‌های گردن منجر می‌شود.
• رگ‌به‌رگ شدن یا کشیدگی عضلات گردن: نشستن طولانی‌مدت با وضعیت بدنی نامناسب، کار با کامپیوتر یا تلفن همراه برای ساعات زیاد می‌تواند باعث گرفتگی عضلات و تحریک اعصاب شود.
• شکستگی یا آسیب مهره‌های گردنی: در مواردی مانند شکستگی مهره‌ها یا جابجایی، فشار زیادی به اعصاب وارد می‌شود و سردرد ایجاد می‌کند.
• تومورها یا ضایعات ناحیه گردن: هر توده یا رشد غیرطبیعی در اطراف ستون فقرات گردنی ممکن است به اعصاب یا عروق فشار وارد کند و به بروز سردرد بیانجامد.

آیا می‌توان از بروز سردرد گردنی پیشگیری کرد؟

اگرچه نمی‌توانید تمام عوامل ایجادکننده سردرد سرویکوژنیک را به‌طور کنترل کنید، به ویژه آسیب‌های فیزیکی، اما با رعایت برخی نکاتی که در ادامه ذکر می‌کنیم، می‌توانید احتمال بروز آن را کاهش دهید:

• رعایت نکات ایمنی برای جلوگیری از سقوط، تصادف یا آسیب‌های ناگهانی
• حفظ وضعیت مناسب بدن هنگام نشستن یا ایستادن تا از قوز کردن و فشار اضافی به گردن جلوگیری شود.
• استفاده از بالش و تشک با ارتفاع و سفتی مناسب هنگام خواب
• انجام ماساژ برای کاهش تنش و گرفتگی عضلات گردن
• پیروی از برنامه ورزش منظم برای تقویت عضلات گردن و شانه‌ها

علت بروز سردرد سرویکوژنیک چیست؟

 هر عاملی که بر مهره‌های بالایی گردن (C1 تا C3) یا ساختارهای متصل به آن تاثیرگذار باشد، می‌تواند باعث بروز سردرد گردنی می‌شود. دلایل دیگر بروز این نوع سردرد را عنوان می‌کنیم:

• آرتروز گردن: ساییدگی یا فرسایش مفاصل بین مهره‌های گردنی یکی از علل شایع سردرد است. در این حالت، مفاصل ملتهب می‌شوند و اعصاب اطراف را تحریک می‌کنند، در نتیجه درد از گردن به سر منتقل می‌شود.
• فشار یا گیر افتادن عصب: زمانی که یکی از اعصاب گردنی به‌ویژه در ناحیه C2 یا C3 تحت فشار قرار گیرد، ممکن است درد شدیدی در پشت سر یا شقیقه‌ها ایجاد شود.
• بیرون‌زدگی دیسک گردنی: اگر دیسک بین مهره‌ها از جای خود خارج شود، می‌تواند بر اعصاب گردن فشار وارد کند و موجب درد ناحیه گردن و سر شود.
• آسیب‌های فیزیکی مانند ضربه شلاقی: این آسیب معمولاً در اثر تصادف یا حرکات ناگهانی سر به جلو و عقب رخ می‌دهد و به کشیدگی شدید عضلات و رباط‌های گردن منجر می‌شود.
• رگ‌به‌رگ شدن یا کشیدگی عضلات گردن: نشستن طولانی‌مدت با وضعیت بدنی نامناسب، کار با کامپیوتر یا تلفن همراه برای ساعات زیاد می‌تواند باعث گرفتگی عضلات و تحریک اعصاب شود.
• شکستگی یا آسیب مهره‌های گردنی: در مواردی مانند شکستگی مهره‌ها یا جابجایی، فشار زیادی به اعصاب وارد می‌شود و سردرد ایجاد می‌کند.
• تومورها یا ضایعات ناحیه گردن: هر توده یا رشد غیرطبیعی در اطراف ستون فقرات گردنی ممکن است به اعصاب یا عروق فشار وارد کند و به بروز سردرد بیانجامد.

تشخیص سردرد گردنی چگونه است؟

معمولاً پزشکان از رو‌ش‌های زیر برای تشخیص سردرد سرویکوژنیک استفاده می‌کنند:

• معاینه فیزیکی و بررسی علائم: پزشک در ابتدا، علائم فیزیکی بیمار را با دقت بررسی می‌کند و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا نشانه‌های سردرد گردنی را بشناسد.

آزمایش‌ها و تصویربرداری پزشکی: برای تأیید تشخیص و رد سردرد گردنی، پزشکان از روش‌های تصویربرداری مانند آزمایش خون، اشعه ایکس، سی ‌تی ‌اسکن یا ام ‌آر‌ آی استفاده می‌کنند. این ابزارها در شناسایی آسیب‌ها یا مشکلات ساختاری در ستون فقرات گردنی مناسب هستند.

جهت تست سردرد گردنی در مرکز تصویربرداری بیمارستان عدل تهران، نوبت آنلاین خود را دریافت کنید:

آیا می‌توان از بروز سردرد گردنی پیشگیری کرد؟

اگرچه نمی‌توانید تمام عوامل ایجادکننده سردرد سرویکوژنیک را به‌طور کنترل کنید، به ویژه آسیب‌های فیزیکی، اما با رعایت برخی نکاتی که در ادامه ذکر می‌کنیم، می‌توانید احتمال بروز آن را کاهش دهید:

• رعایت نکات ایمنی برای جلوگیری از سقوط، تصادف یا آسیب‌های ناگهانی
• حفظ وضعیت مناسب بدن هنگام نشستن یا ایستادن تا از قوز کردن و فشار اضافی به گردن جلوگیری شود.
• استفاده از بالش و تشک با ارتفاع و سفتی مناسب هنگام خواب
• انجام ماساژ برای کاهش تنش و گرفتگی عضلات گردن
• پیروی از برنامه ورزش منظم برای تقویت عضلات گردن و شانه‌ها

درمان سردرد گردنی ممکن است؟

برای کاهش و مدیریت سردردهای سرویکوژنیک، چندین گزینه درمانی وجود دارد که در ادامه به توضیح دقیق آن‌ها می‌پردازیم.

فیزیوتراپی

 شامل انجام تمرینات تخصصی و کشش‌های گردن برای کاهش تنش عضلانی، بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف گردن است.

دارودرمانی

استفاده از داروهای خوراکی یا تزریقی برای کاهش سردرد گردنی و التهاب که باتوجه به نیاز بیمار توسط پزشک تجویز می‌شوند.

ابلیشن رادیوفرکانسی

روشی کم‌تهاجمی که با استفاده از انرژی حرارتی، اعصاب را هدف قرار می‌دهد و به کاهش درد کمک می‌کند.

عمل جراحی

در موارد نادر و شدید که درمان‌های غیرجراحی نتیجه‌بخش نباشند، جراحی بکار گرفته می‌شود.