رادیوگرافی CBCT مخفف عبارت Cone Beam Computed Tomography و به معنای توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) با پرتو مخروطی است. این روش نوین در شرایطی انجام می‌شود که عکسبرداری ساده با اشعه ایکس از دندان یا صورت، نتواند اطلاعات کافی به پزشک یا دندانپزشک ارائه دهد.

رادیوگرافی CBCT دندان از نوع خاصی از فناوری برای تولید تصاویر سه‌ بعدی از ساختارهای دندانی، بافت‌های نرم، مسیرهای عصبی و استخوان در ناحیه جمجمه و صورت استفاده می‌کند. به‌همین‌دلیل، تصاویر به دست‌آمده از آن، امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای درمان فراهم می‌کنند.

رادیوگرافی CBCT دندان چیست؟

رادیوگرافی CBCT در اصل یک روش سی تی اسکن دندان است که توسط متخصصان دندانپزشکی برای ارزیابی بیماری‌های فک و دندان استفاده می‌شود و اطلاعات دقیقی در مورد ساختارهای استخوانی صورت، حفره بینی و سینوس‌ها نیز ارائه می‌دهد.

تفاوت آن با سی تی اسکن معمولی این است که از پرتو اشعه ایکس مخروطی‌شکل و آشکارسازهای دو بعدی به جای پرتو ایکس فَن‌شکل و آشکارسازهای یک ‌بعدی استفاده می‌کند.

این روش به آمادگی خاصی نیاز ندارد. فقط اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، حتماً از قبل اطلاع دهید. زیرا تابش اشعه ایکس برای جنین خطرناک است.

عکس CBCT دندان چه موقع نیاز است؟

اغلب در حوزه دندانپزشکی و برای ارزیابی میزان تراکم استخوان فک، محل دندان‌ها، محل کانال‌های عصبی دندان‌ها، میزان نزدیکی دندان‌ها و اعصاب و محل سینوس‌های ماگزیلاری استفاده می‌شود.

دندانپزشک می‌تواند پس از مشاهده عکس CBCT دندان برای موارد زیر اقدام کند:

• یافتن علت درد یا هرگونه آسیب به فک و دندان‌ها
• تعیین محل دندان‌های غیرطبیعی
• کشیدن دندان عقل به‌خصوص دندان‌های عقل نهفته فک پایین
• لیفت سینوس
• قرار دادن دقیق ایمپلنت دندان
• درمان ریشه دندان

در حوزه پزشکی نیز معمولاً برای تشخیص ناهنجاری‌های بافت‌های نرم، مسیرهای عصبی و استخوان صورت، گوش، بینی و گلو انجام می‌شود. به‌خصوص اگر پزشک به بروز تومور یا آسیب شدید شک کرده و نیاز به جراحی باشد.

نحوه انجام رادیوگرافی CBCT چگونه است؟

قبل از تصوبرداری ممکن است از شما خواسته شود که اشیا فلزی همراه با خود مانند جواهرات، عینک، سنجاق سر و سمعک را بردارید. زیرا در تصویر نهایی اختلال ایجاد می‌کنند.

اگرچه برای رادیوگرافی دندان، معمولاً نیاز به برداشتن بریس متحرک دندان است؛ اما توصیه می‌شود از قبل در این مورد با دندانپزشک خود مشورت کنید.

برای تهیه عکس CBCT دندان یا صورت، بسته به نوع سی تی اسکنر لازم است روی یک صندلی بنشینید یا روی یک میز متحرک بخوابید. در هر صورت، یک دستگاه مجهز به تابش پرتو ایکس به شکل مخروط در اطراف شما حرکت می‌کند. بدین‌شکل، تصاویر مقطعی زیادی حاصل‌شده و در نهایت این تصاویر به شکل یک تصویر سه‌ بعدی در کامپیوتر بازسازی و نمایش داده می‌شوند.

از شما خواسته می‌شود تا زمانی‌که منبع اشعه ایکس و آشکارساز برای یک چرخش360 درجه به دور شما می‌چرخند، هیچ حرکتی نکنید و ساکن بمانید. زیرا هرگونه حرکت اضافی می‌تواند وضوح تصویر را کاهش دهد.

معمولاً در طول رادیوگرافی CBCT هیچ دردی را تجربه نخواهید کرد. پس از اتمام آن نیز می‌توانید بلافاصله به فعالیت‌های عادی خود بازگردید.

جهت تشخیص اختلال خواب در کودکان خود می توانید به مراکز تصویربرداری دکتر تقی لو مراجعه کنید:

مزایای رادیوگرافی CBCT

• پرتو متمرکز اشعه ایکس مورد استفاده در آن، تشعشعات پراکنده را کاهش می‌دهد و در نتیجه کیفیت تصویر بهتری را به همراه دارد.
• این اسکن منفرد، طیف گسترده‌ای از نماها و زوایا ایجاد می‌کند که می‌توان آنها را دستکاری کرد تا ارزیابی کامل‌تری ارائه شود.
• اطلاعات بیشتری نسبت به رادیوگرافی معمولی دندان ارائه می‌دهد و امکان برنامه‌ریزی دقیق‌ برای تشخیص و درمان فراهم می‌کند.
• بدون درد، غیرتهاجمی و دقیق است.
• امکان تصویربرداری همزمان از استخوان و بافت نرم را فراهم می‌کند.
• پس از انجام آن هیچ پرتویی در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.
• عوارض جانبی فوری ایجاد نمی‌کند.

عوارض رادیوگرافی CBCT

اینکه دوز اشعه مورد استفاده در CBCT، به طور قابل توجهی بیشتر از عکسبرداری ساده با اشعه ایکس است. بنابرین همیشه احتمال کمی برای بروز سرطان در اثر قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض اشعه وجود دارد. با این حال، پزشکان معتقدند که مزیت تشخیص دقیق سی تی اسکن بسیار بیشتر از عوارض آن است.

همچنین کودکان نباید این روش را به‌صورت مکرر انجام دهند. زیرا به تشعشعات حساسیت بیشتری دارند.

در زنان باردار نیز مواجهه با اشعه ایکس خطر بروز انواع ناهنجاری را در جنین افزایش می‌دهد.

نحوه تفسیر عکس CBCT دندان

انواع رادیوگرافی دندان مانند عکس CBCT یا عکس opg، توسط دندانپزشک تفسیر می‌شوند. البته جراح دهان یا رادیولوژیست نیز قابلیت انجام این کار را دارند.

به‌همین‌دلیل، برخی از رادیولوژیست‌ها همراه با تصویر، یک گزارش از تجزیه‌وتحلیل خود نیز برای دندانپزشک ارسال می‌کنند.