بیماری‌های مرتبط با اندام‌های داخلی بدن سالانه هزاران نفر را درگیر می‌سازد. به‌همین دلیل، استفاده از روش‌های تشخیصی مناسب از اهمیت زیادی برخوردار است. ای آر سی پی (ERCP) یکی از روش‌های درمانی و تشخیصی کارآمد است که به پزشکان کمک می‌کند تا بسیاری از بیماری‌های داخلی مانند مشکلات صفرا و پانکراس را تشخیص دهند و درمان کنند.

ای آر سی پی (ERCP) چیست؟

ای آر سی پی مخفف کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی، یک روش تشخیصی است که از اشعه ایکس و آندوسکوپ برای تشخیص بیماری‌ اندام‌هایی مانند کیسه صفرا، مجاری صفراوی و پانکراس استفاده می‌‌کند. پزشکان در این روش تشخیصی و درمانی یک لوله انعطاف‌پذیر و بلند را از طریق دهان به داخل بدن وارد می‌سازند و به مشاهده اندام‌ها می‌پردازند و مشکلات موجود را بررسی می‌کنند.

ای آر سی پی چه چیزهایی را نشان می دهد؟

از مهم‌ترین کاربردهای ای آر سی پی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشخیص علت درد شکمی غیرقابل توصیف، زردی پوست یا چشم
• انسداد یا وجود سنگ در مجاری صفراوی یا پانکراس
• انسداد و باریک شدن مجرای پانکراس
• تومور
• عفونت در مجاری صفراوی

مزایای  ای آر سی پی نسبت به دیگر روش‌ها چیست؟

ای آر سی پی مزایای بسیاری نسبت به آزمایش‌های مشابه دیگر مانند ام آر آی مجاری صفراوی دارد. پزشکان با کمک این روش، نه‌تنها می‌توانند به تشخیص مشکلاتی مانند انسداد یا وجود سنگ‌های صفراوی بپردازند؛ بلکه می‌توانند برای خرد کردن سنگ یا قرار دادن استنت نیز از آن استفاده کنند. از دیگر مزایای ای آر سی پی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کم‌تهاجمی بودن

در مقایسه با عمل جراحی‌ها باز، ای آر سی پی روشی کم‌تهاجمی است که نیاز به برش ندارد؛ به‌همین دلیل، عوارض ERCP از عمل‌های جراحی باز بسیار کمتر است‌.

دقت بالاتر

ای آر سی پی با ترکیب آندوسکوپی و تصویربرداری اشعه ایکس امکان مشاهده دقیق انسداد، تنگی‌ها و ناهنجاری‌های مجاری صفراوی و پانکراس را فراهم می‌کند. از‌این‌رو، نسبت به روش‌هایی مانند باریم میل و باریم انما که فقط از اشعه ایکس استفاده می‌کنند، دارای دقت بیشتری است.

کوتاه بودن زمان بهبود

بیماران پس از ERCP معمولاً سریع‌تر بهبود می‌یابند و به بستری طولانی در بیمارستان نیاز ندارند. در حالی‌که در روش‌های جراحی، بیمار باید چند روز در بیمارستان بستری باشد تا بهبود یابد.

امکان استفاده اورژانسی

ای آر سی پی را می‌توان برای مشکلاتی مانند انسداد مجاری صفراوی به‌صورت اورژانسی بکار برد و مجاری مسدود شده را باز کرد. بدین ترتیب، بیمار از مشکلاتی مانند عفونت‌های خطرناک در امان می‌ماند.

روشی درمانی

روش‌هایی مانند باریم سوالو، ام آر آی و مشابه آنها تنها به تصویربرداری اندام‌های داخلی می‌پردازند. در حالی‌که ای آر سی پی علاوه‌ بر تشخیص، یک روش درمانی نیز محسوب می‌شود و جایگزینی مناسب برای آزمایش‌های دیگر است.

خطرات و عوارض ERCP

در‌‌ تمامی روش‌های درمانی و تشخیصی احتمال بروز عوارض و خطراتی وجود دارد که ممکن است فرد را دچار مشکل سازد‌. مهم‌ترین عوارض ERCP شامل موارد زیر است:

• التهاب پانکراس یا کیسه صفرا
• عفونت و خونریزی
• پارگی در روده، معده و مری
• احتمال واکنش آلرژیک به رنگ کنتراست و آرام بخش
• آسیب به دستگاه گوارش
• صدمه دیدن مجاری صفراوی

جهت تشخیص انواع مشکلات مجاری صفراوی، می‌توانید با مراکز تصویربرداری دکتر آیدین تقی لو و با شماره زیر تماس بگیرید:

نحوه آماده شدن برای انجام ای آر سی پی

قبل از اقدام برای ای آر سی پی باید نکاتی را رعایت کنید که در ادامه به آن‌‌ها اشاره می‌کنیم:

• اگر به رنگ کنتراست، ید، دارو، لاتکس، نوار چسب و … حساسیت دارید، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
• هشت ساعت قبل از عمل،‌ آب ننوشید.
• پزشکان اغلب یک یا دو روز قبل از ای آر سی پی به شما رژیم غذایی مخصوص می‌دهند که باید رعایت کنید.
• در صورت بارداری به پزشک خود اطلاع دهید.
• داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن را قطع کنید.
• در صورت بیماری قلبی،‌ پزشک خود را در جریان قرار دهید.

مراحل انجام ای آر سی پی

1. پیش از شروع ای آر سی پی باید هرگونه لباس، جواهرات یا وسایلی که ممکن است در انجام این روش اختلال ایجاد کند را بیرون آورید و لباس بیمارستانی بپوشید.
2. پرستار برای تزریق دارو یک مسیر‌ وریدی روی بازو ایجاد می‌کند ‌و از طریق لوله‌ای که در‌بینی قرار می‌گیرد به شما اکسیژن‌رسانی خواهد شد.
3. در‌ مرحله بعد باید روی تخت مخصوص به پهلو یا روی شکم دراز بکشید.
4. برای وارد کردن لوله آندوسکوپ به گلوی شما اسپری بی‌حسی می‌زنند و یک دستگاه مکش‌ برای خارج کردن بزاق نیز داخل دهان قرار می‌گیرد.
5. سپس، آندوسکوپ از راه مری وارد معده می‌شود تا به مجاری صفراوی برسد.
6. از طریق آندوسکوپ، یک لوله باریک وارد مجاری صفراوی یا پانکراس می‌شود و ماده کنتراست را تزریق می‌‌کند.
7. در این مرحله، تصاویر اشعه ایکس برای بررسی مجاری گرفته و ارسال می‌شود.
8. در صورت نیاز، پزشک نمونه‌برداری انجام می‌دهد یا ممکن است اقداماتی مانند برداشتن سنگ‌های صفراوی یا رفع انسدادها نیز صورت گیرد.

نکات مهم بعد از آزمایش

برای کاهش احتمال بروز عوارض و بهبودی سریعتر باید بعد از انجام این روش مواردی را مورد توجه قرار دهید که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:

• به توصیه‌های شخصی پزشک برای خود توجه کنید و با دقت تمامی آنها را انجام دهید.
• غذاهای نرم و مایعات مصرف‌ کنید تا درد گلو و مشکل در بلعیدن غذا رفع شود.
• وجود گاز معده و نفخ را احساس خواهید که بعد از مدت زمانی از بین می‌رود.
• بعد از ای آر سی پی، حالت تهوع خواهید داشت که بعد از دو روز از بین می‌رود.
• برای کاهش خطر برای شما شیاف تجویز می‌شود.

چه زمانی برای ای آر سی پی باید اقدام کنم؟

در صورت بروز علائمی مانند درد یا ورم شکم، درد در قفسه سینه، تب، استفراغ، علائم عفونت،‌ خونریزی مقعدی، مدفوع سیاه و قیری رنگ باید به پزشک مراجعه کنید تا به معاینه شما بپردازد و دستورات لازم را برای ای آر سی پی یا روش‌های دیگر صادر کند‌.